2024 Yılı YİD Projeleri ve Garanti Ödemeleri
Yap-işlet-devret (YİD) projeleri, 2024 yılı itibarıyla beklenen yüksek garantileri karşılayamadı. “Cebimizden bir kuruş çıkmayacak” şeklindeki vaadlere rağmen, araç ve yolcu garantili köprü, gar, otoyol ve tünellerdeki garanti oranları %57 ile %97 arasında devre dışı kaldı. Toplamda müteahhit firmalara, 741 milyon 963 bin 995 Euro ile 581 milyon 809 bin dolar ödendi. Bunun yanı sıra, Osmangazi Köprüsü ve Avrasya Tüneli gibi projelerde garanti sayıları tutmasına rağmen, geçiş ücretlerinin dolar ve ABD enflasyonuna bağlı artış göstermesi nedeniyle Hazine’den yine ödeme yapıldı.
En fazla ödeme, 374 milyon 489 Euro ile Ankara-Niğde Otoyolu’nda gerçekleşti. Proje için 27 milyon araç geçişi beklenirken, yalnızca 9 milyon araç geçti. CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Zonguldak Milletvekili Deniz Yavuzyılmaz, SÖZCÜ’ye yaptığı açıklamada, “Aydın-Denizli Otoyolu ile Yavuz Sultan Selim Köprüsü geçiş rakamları belli olunca, fatura daha da kabaracak” dedi.
YİD Projelerinin Hata Payları
2024 yılı itibarıyla yolcu ve araç garantili projelerin karnesini çıkaran Deniz Yavuzyılmaz, en büyük hata payının %97.5 ile Kütahya’daki Zafer Havalimanı’nda olduğunu belirtti. Yavuzyılmaz, “1 milyon 317 bin yolcu garantisi var, gelen yolcu sayısı sadece 32 bin 958” ifadesini kullandı. Yap-işlet-devret sisteminin yıllar boyunca hem Hazine’ye hem de vatandaşlara yük olmaya devam edeceğine dikkat çeken Yavuzyılmaz, şu noktaları vurguladı:
- Havalimanlarına, şehirlerin nüfusundan daha fazla yolcu garantisi verildi.
- Köprülere, ülkedeki toplam araç sayısından daha fazla geçiş garantisi verildi.
- Bu durumu 85 milyon vatandaş ödemeye devam edecek.
Yavuzyılmaz, “Bu kara delik yıllarca sürecek. Kamuya devir tarihlerine kadar 10-20 yıl daha Hazine’den para çıkacak” şeklinde konuştu.
Köprü Geçiş Ücretlerindeki Artış
2024 yılında köprü geçiş ücretlerine üç kez zam yapıldı ve 2025 yılına da %15 ile %42 arasında zamlarla geçildi. 2024 itibarıyla köprü geçiş ücretleri şu şekilde belirlendi:
- 15 Temmuz Şehitler Köprüsü: 47 lira
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü: 80 lira
- Çanakkale Köprüsü: 790 lira
- Osmangazi Köprüsü: 795 lira
Son bir yıl içerisinde, köprü geçiş ücretlerinde yapılan artışlar ise şu şekildedir:
- Çanakkale Köprüsü: %288
- Yavuz Sultan Selim Köprüsü: %300
- Osmangazi Köprüsü: %318
- Avrasya Tüneli: %325
- 15 Temmuz Şehitler Köprüsü: %453
- Fatih Sultan Mehmet Köprüsü: %453
Bu oranlar, Hazine’nin üstlenmek zorunda kaldığı yükümlülüklerin daha da artmasına neden olmaktadır.
