2024’te Ücret Artışlarının Durumu
Ücret artışlarının enflasyon karşısında yetersiz kaldığı bir ortamda, 2024 yılı da ücretler açısından önemli sorunları beraberinde getiriyor. Bu yıl, kamu sektöründe 1 milyon çalışanın toplu iş sözleşmeleri yapılacak. 2024’te gerçekleşen enflasyonun gerisinde kalan asgari ücret artışları, kamu sözleşmelerinde çalışanlar aleyhine bir durum oluşturmaktadır.
Öte yandan, Orta Vadeli Program kapsamında, 2025 ve 2026 yıllarında çalışma hayatı ile sosyal güvenlik sisteminde önemli değişiklikler planlanmaktadır. Bu düzenlemelerin hayata geçirilmesi durumunda, esnek çalışma modellerinin yaygınlaşması, kayıt dışı istihdamın azaltılması, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğinin artırılması ve sosyal yardımların güçlendirilmesi gibi önemli adımlar atılması bekleniyor. Ancak, bu düzenlemelerin başarılı bir şekilde uygulanabilmesi için sosyal diyalog mekanizmasının etkin bir şekilde işletilmesi ve tüm paydaşların desteğinin alınması gerekmektedir.
Uzaktan, kısmi ve geçici çalışma ile platform çalışma gibi modern çalışma modellerine yönelik mevzuat düzenlemeleri, iş dünyasının ihtiyaçları ve iş-özel yaşam dengesi gözetilerek gerçekleştirilecektir. İş Kanunu’nda sosyal taraflarla diyalog halinde yapılacak değişiklikler, iş gücü piyasalarında güvenceli esneklik sağlamak amacıyla planlanmaktadır. Ayrıca, sektörel kümelenmeler dikkate alınarak Bölgesel Kalkınma Odaklı Misyon Farklılaşması ve İhtisaslaşma Projesi çerçevesinde, üniversitelerle işbirliği yapılarak meslek liselerinin de ihtisaslaşması sağlanacaktır.
Kamuda 1 Milyon İşçi Sözleşme Masasında Olacak
Yeni yılda, Türkiye’deki yaklaşık 1 milyon kamu işçisi ve milyonlarca memur, yaklaşan toplu sözleşme görüşmeleri için hazırlık yapmaktadır. Maden iş kolunda geçerli olan 1 Ocak 2023 – 31 Aralık 2024 tarihli sözleşme sona eriyor. Bu görüşmelerin yılın ilk çeyreğinde başlaması bekleniyor ve diğer kamu sözleşmeleri için de bir referans oluşturacaktır.
2025 ve 2026 yıllarında geçerli olacak kamu işçi sözleşmeleri kapsamında, yaklaşık 50 bin çalışan Milli Eğitim Bakanlığı bünyesinde bulunmaktadır. MEB dışında, Bayındırlık, Yargı Mensupları, İl Özel İdaresi, Sağlık Bakanlığı ve Karayolları işçilerinin de sözleşme yılıdır. Türk-İş bünyesinde Koop-İş ve Harb-İş sendikalarına bağlı yaklaşık 200 bin işçi de sözleşme masasında olacaktır. 2023 Mayıs ayında imzalanan mevcut çerçeve protokolü, kamu işçilerinin 2025 ve 2026 yılları için zam oranlarını belirleyecek önemli bir temel teşkil etmektedir. Hükümetin geçmişteki düşük zam tutma eğilimi, bu görüşmelerin zorlu geçeceğine işaret ediyor.
Memur ve Memur Emeklileri için Kritik Yıl
Ağustos ayında başlayacak olan memur toplu sözleşme görüşmelerinde, 2026 ve 2027 yıllarındaki maaş ve aylık zamları masaya yatırılacak. Memurların 2025 yılı için öngörülen yüzde 6+5 zammın üzerine daha yüksek zam talepleri bekleniyor. Ayrıca, memurların Ocak ayında alacakları sözleşme zammı ve enflasyon farkı ile birlikte refah payı beklentileri de görüşmelerde önemli bir yer tutacaktır.
Emeklilerin Ek Zam Talepleri Yükseliyor
Emekliler, özellikle memur emeklileri, memur toplu sözleşmelerine paralel olarak zam alırken, işçi ve Bağ-Kur emeklileri 6 aylık enflasyon oranlarına göre zam almaktadır. Ancak, en düşük emekli maaşlarının sürekli artırıldığı ülkede emekliler arasında ciddi rahatsızlıklar yaşanıyor. Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, üç hafta önce NTV Ankara Temsilcisi Ahmet Ergen’in sorularını yanıtlarken, 12 bin 500 TL olan en düşük emekli aylığı ile ilgili mutlaka bir değerlendirme yapılacağını ifade etti. Ayrıca, AK Parti TBMM Grubunda da en düşük emekli aylığına ilişkin yasa değişikliği için hazırlıklar sürüyor.
En Düşük Emekli Aylığı için Çalışma Bekleniyor
En düşük emekli aylığına yapılacak artışın SSK ve Bağkur emekli aylıklarına paralel olması bekleniyor. Buna göre, en düşük emekli aylığı:
- %16,25 zamla 14 bin 531 TL
- %17,05 zamla 14 bin 631 TL
- %17,85 zamla 14 bin 731 TL’ye yükselebilir.
Bu şekilde artırılacak en düşük emekli aylığı tutarının 14 bin 500 veya 15 bin TL gibi bir tutara yuvarlanması da söz konusu olabilir. Ancak, enflasyondan kaynaklı bir artış olmadıkça 15 bin TL’nin üzerinde bir tutar beklenmiyor. En düşük emekli aylığının daha yüksek artırılmamasının iki ana sebebi bulunuyor. Birincisi, 3,7 milyon kişi olan en düşük emekli aylığı alan kişi sayısının daha da artmasının istenmemesi. İkincisi ise, en düşük emekli aylığının 2019 yılından bu yana 1.000 TL’den 12.500 TL’ye yükseltilmiş olması nedeniyle, çalışma hayatı boyunca ödenen primle emekli aylığı arasındaki farkın daha fazla açılmasının arzu edilmemesidir.
