Gazprom’un Doğal Gaz Sevkiyatını Durdurması
Rus enerji şirketi Gazprom, 1 Ocak itibarıyla Ukrayna’nın mevcut doğal gaz anlaşmasını uzatmayı reddetmesi sebebiyle Avrupa’ya ve Moldova’ya yapılan doğal gaz sevkiyatını durdurdu. Gazprom ile Moldova’nın enerji şirketi Moldovagaz arasındaki anlaşma gereği, Moldova sınırları içerisindeki ve bağımsızlığını ilan eden Transdinyester bölgesine gaz, Ukrayna üzerinden sağlanıyordu. Yıllardır Rusya’nın desteğiyle ayakta kalan Transdinyester, gaz sevkiyatının kesilmesiyle birlikte kış aylarında büyük sıkıntılar yaşamaya başladı. Bu acil durum nedeniyle bölgede elektrik kesintileri de yaşanarak, yaşam standartları ciddi şekilde etkilendi.
Transdinyester’deki sakinler, gazın kesilmesi nedeniyle ıssız kalan bölgelerinde zorluklar çekiyor ve birçok işletme faaliyetlerini durdurmak zorunda kaldı. Moldova, 2022 yılından bu yana doğal gazı borsadan satın almayı tercih ederken, Gazprom’u Transdinyester’deki gaz krizini kışkırtmakla suçluyor. Moskova ise, Kiev ve Kişinev’in kararlarının Transdinyester’in gazsız kalmasına yol açtığını savunuyor.
Moldovagaz Başkanı Vadim Çeban’ın Açıklamaları
Moldova enerji şirketi Moldovagaz’ın Başkanı Vadim Çeban, Anadolu Ajansı’na verdiği röportajda, Moldova ve Transdinyester bölgesindeki gaz durumu hakkında bilgiler verdi. Çeban, 2022 yılında Gazprom’dan doğal gaz alımını durdurduklarını belirterek, “Artık doğal gazı borsalardan satın alıyoruz. Moldova’da Romanya’nın emtia borsası üzerinden tüketicilerimize gaz temin ediyoruz.” dedi.
Transdinyester bölgesindeki gaz krizine değinen Çeban, bu bölgeye 1 Ocak’a kadar Rus gazının Ukrayna üzerinden sağlandığını ifade etti. “Gazprom ile 2021 yılında 5 yıllık bir sözleşme imzaladık ve bu bölge gaz tedarikine bağlıydı. Ancak teknik olarak, gazın Türk sınırından Bulgaristan ve Romanya üzerinden tedarik edilmesi mümkün. Asıl mesele, bölgenin gazın piyasa değerini karşılayabilmesi.” diye ekledi.
Çeban, Gazprom’un Moldova’ya borcunu ödemediği için doğal gaz sevkiyatını durdurduğunu belirtti ve bu borcun 1990’lar, 2000’ler, 2010 ve 2013 dönemlerini kapsadığını, 2016’dan bu yana Gazprom’a herhangi bir borçlarının olmadığını savundu. “Bu borç uzun zamandır mevcut, ancak Gazprom, yasal yollarla mahkeme üzerinden tahsil etmek için hiçbir adım atmadı.” diyerek borç nedeniyle Transdinyester’e gaz sevkiyatının durdurulmasını doğru bulmadığını ifade etti.
Çeban, insani felaketlerin önüne geçmek adına sorunun başka yollarla çözülmesi gerektiğini vurguladı. “Gazprom bu yolu seçti ama sonuçta Transdinyester’de yaşayan insanlar sıkıntı çekiyor. Moldova’nın diğer bölgelerine kış sezonu boyunca gaz sağlanmaya devam ediyor.” şeklinde konuştu.
Alternatif Tedarik Yolları ve Transdinyester Yönetimi
Vadim Çeban, daha önce Transdinyester’e gaz temini için alternatif yollar sunduklarını ancak bu teklife yanıt gelmediğini belirtti. “Moldova yönetimi, Transdinyester’e doğal gaz sorununun çözümü için alternatif yollar teklif etti ama bölge bunu reddetti. Onlar, Gazprom ile müzakerelere devam etmemizi ve gaz alımını bu şekilde gerçekleştirmemizi istiyor.” ifadelerini kullandı.
Jeopolitik Riskler ve Moldova’nın Enerji Sorunları
Moldova’daki “Laf” haber portalı Müdürü ve gazeteci Vitaliy Gaydarji, Rusya’nın Moldova’ya doğal gazı durdurmasının arkasında ekonomik ve siyasi nedenler olduğunu belirtti. Gaydarji, Moldova’nın Avrupa Birliği ile yakınlaşmasının, Rusya için Kişinev’e baskı kurmanın bir yolu olduğunu savundu. “Resmi açıklamalara göre gazın durdurulmasının nedeni Moldovagaz’ın borçları. Ancak bunun altında yatan jeopolitik sebepler var.” dedi.
Ukrayna üzerinden Avrupa’ya gaz sevkiyatının durdurulmasının, Rusya’nın bölge üzerindeki etkisini artırmaya ve hem Ukrayna hem de Moldova’yı cezalandırmaya yönelik bir adım olduğunu iddia etti. “Transdinyester bölgesi, bu durumdan ciddi şekilde etkilendi ve bölgedeki sözde yönetim, Moldova hükümetinin destek teklifini reddederek bağımsız kalma çabası içinde.” diye ekledi.
Gaydarji, Moldova genelinde son yıllarda doğal gaz fiyatlarının arttığını ve bu durumun vatandaşların hayatını olumsuz etkilediğini belirtti. “Moldova yönetimi, doğal gazı borsa üzerinden alarak riskleri en aza indirmeye çalışıyor, ancak gaz durumu henüz istikrara kavuşmadı.” dedi.
Kişinev’in Sorumluluğu ve Gazprom’a Borç
Moldova’daki ekonomi uzmanı Dumitru Barbalat ise, Kişinev’in mevcut durumdan sorumlu olduğunu vurguladı. “Kişinev, Rusya’ya olan borcunu ödeme sürecine uymadı. Dolayısıyla doğal gaz sorununu çözmek için bir anlaşma imzalanmadı. Bu durum, hükümetin profesyonel eksikliklerinden kaynaklanıyor.” dedi.
Barbalat, Moldova’nın Gazprom’a olan borcunu ödemesi gerektiğini ifade ederek, bu durumun enerji krizinin çözümünde önemli bir adım olacağını belirtti.
