Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele
Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB), kayıt dışı ekonomiyle mücadelesini kararlılıkla sürdürmeye devam ediyor. Bu bağlamda, saha denetimlerine özel bir önem verilmektedir. Başkanlık, vergi kayıp ve kaçağını önlemek amacıyla kapsamlı analizler yaparak, uyumsuz mükellefleri tespit etmekte ve buna göre denetlenecek mükellef gruplarını belirlemektedir. Ayrıca, ihbar ve şikayetlerin yanı sıra sahadan gelen öneriler de değerlendirilerek denetim alanları seçilmektedir.
GİB, 2024 yılında birçok sektörde KDV oran uyumsuzluğu, belge düzeni ve ödemelerin kayıtlarla uyumu gibi kayıt dışılığı artırabilecek unsurları denetlemiştir. Bu denetim sürecine, bandrollü ürünler ve akaryakıt ürünlerine yönelik denetimlerin de dahil edilmesiyle, toplamda 1 milyon 125 bin 410 saha denetimi gerçekleştirilmiştir. Bu denetimler sonucunda tespit edilen uyumsuzluklar nedeniyle mükelleflere toplamda 7,4 milyar lira ceza uygulanmıştır.
Denetimler sırasında, 32 bin 255 kişinin hiç vergi kaydı olmaksızın tamamen kayıt dışı çalıştığı belirlenmiştir. Bu tespitler doğrultusunda gerekli işlemler tamamlanmış ve 10 milyar lira vergi tahakkuk ettirilmiştir.
Kira Geliri Beyanında Artış
Başkanlığın kira gelirlerine yönelik 2024 yılında gerçekleştirdiği çalışmada, kiracı olma ihtimali taşıyan 425 bin konutta yoklama yapılmıştır. Bu kapsamda, 376 bin yeni mükellefin beyanname vermesi sağlanmıştır. Böylelikle, 2024 yılına ilişkin beyanname veren mükellef sayısında bir önceki yıla göre yüzde 26 oranında bir artış gözlemlenmiştir. Ayrıca, çalışma kapsamında 55 bine yakın mükellefin de geçmiş yıllara ait kira beyannamesi vermesi teşvik edilmiştir. Verilen bu beyannamelerle 3,1 milyar lira kira geliri beyan edilmiştir. GİB, bu yıl da kira gelirlerinin doğru şekilde beyan edilmesi için benzer çalışmalar yapmaya devam edecektir.
Bandrollü Ürünlere Yönelik Denetimler
Diğer taraftan, tütün ve alkollü içkilerde 2007 yılından itibaren uygulanan bandrol sistemi sayesinde bu ürünlerin kaçak veya kayıt dışı olup olmadığı kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Gelir İdaresi, bu alanda uzmanlaşmış bandrol ekipleriyle denetimlerini aralıksız sürdürmektedir. 2024 yılında, bandrol ekipleri 16 milyondan fazla sigara ve alkollü içki ile yaklaşık 600 milyon dal makaronu denetlemiştir. Bu denetimler sonucunda, kaçak olduğu belirlenen 2 milyon sigara ve alkollü içki ürünü ile 120 milyon dal makaronun adli süreçlerin başlatılması amacıyla kolluk kuvvetlerine bildirildiği kaydedilmiştir.
Kayıt Dışı Hasılat İçin İzaha Davet
GİB, nakdin yoğun olarak kullanıldığı sektörlerde izaha davet ve gönüllü uyum süreçlerini de başlatmıştır. Fiziki ve sanal POS cihazlarının usulsüz kullanımı veya IBAN yoluyla yapılan tahsilatlarla kayıtlara yansımayan hasılatlar analiz edilmiştir. Bu yollarla elde edilen ancak kayıtlara yansımayan hasılatlar için mükelleflerden izahat istenmiştir. Şirketlerin ortaklarına dağıttığı kar payları, sporcuların elde ettiği ücret gelirleri ve özel tekne ile yat satışları gibi konuların da dahil olduğu 25 farklı alanda vergi ziyaına neden olan mükellefler tespit edilmiştir. Bu kapsamda, 137 bin 25 mükellefle iletişime geçilerek, toplamda 132,5 milyar lira kayıt dışı hasılat için gönüllü uyum ve izaha davet çalışmaları başlatılmıştır. İlk aşamada, 252 bin 322 beyanname ile 27,3 milyar liralık kayıt dışı hasılatın beyanı sağlanmıştır. Çalışma sonucunda kayıt dışı bırakılan hasılatı beyan etmeyen mükellefler hakkında gerekli işlemler yapılacaktır.
Bakan Şimşek’ten Açıklamalar
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, denetimlerin önemine dikkat çekerek, “Geçtiğimiz yıl yaptığımız düzenlemelerle vergi cezalarında etkinliği artırmak amacıyla ceza tutarlarında önemli artışlar gerçekleştirdik. Kayıt dışı çalışan mükelleflere artırımlı cezalar öngördük. Ayrıca daha önce ceza uygulaması bulunmayan uyumsuzluklara da ceza uygulaması getirdik. Geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da kayıt dışılıkla mücadelemiz aralıksız devam edecek.” şeklinde konuşmuştur.
Kayıt dışılıkla mücadele amacıyla yürütülen saha denetimlerinde çok önemli tespitler yapıldığını vurgulayan Şimşek, “Vergide adalet ve verimlilik ilkesi çerçevesinde kayıt dışı ekonomiyle mücadeleye yönelik denetimlerimiz yeni nesil analiz teknikleriyle sürecek. Bakanlık olarak bu yıl da bir yandan vergiye gönüllü uyumu gözetirken, bir yandan da kayıt dışıyla mücadele denetimlerimizi katbekat artırarak yeni bir safhaya geçeceğiz.” dedi.
