Suriye’deki Durum ve Yaptırımların Etkisi
Suriye, yıllar süren iç savaş nedeniyle büyük bir yıkıma uğramış durumda. Geçtiğimiz haftalarda Beşar Esad’ın Şam’ı muhaliflere kaptırmasının ardından, ülke yönetiminde köklü bir değişim meydana geldi. Ancak bu değişim, Esad rejiminin uzun yıllar boyunca uyguladığı politikaların ve bu politikalardan kaynaklanan yaptırımların etkilerini ortadan kaldırmakta yeterli olmayacak gibi görünüyor.
Ülkede enflasyon kontrolden çıkmış durumda, para biriminin değeri hızla düşüyor ve işsizlik oranları alarm veriyor. Temel ihtiyaç maddelerine ulaşım ise oldukça kısıtlı. Özellikle tıbbi malzeme ve gıda temininde ciddi sorunlar yaşanıyor.
ABD’nin Yaptırımları
Suriye, 1979’dan bu yana ABD’nin terörizme destek veren devletler listesinde yer alıyor. Bu durum, birçok ticari faaliyetin yasaklanmasına yol açtı. İç savaşın patlak vermesiyle birlikte, yaptırımlar daha da sıkılaştı ve Amerikan şirketlerinin Suriye ile iş yapması neredeyse imkansız hale geldi. Eski Başkan Donald Trump, ilk döneminde “Sezar Suriye Sivil Koruma Yasası” ile yaptırımları daha da genişletti. Bu yasalar, Esad rejimine uluslararası alanda daha fazla baskı yapmayı ve onu dışlamayı hedefliyordu.
Yaptırımların bir diğer önemli hedefi ise Suriye Merkez Bankası oldu; bu bankanın finansman kabiliyeti engellenmeye çalışıldı.
AB’nin Yaptırımları
Avrupa Birliği (AB) de Suriye’deki şiddetin artması ve insan hakları ihlalleri sebebiyle 2011 yılında Esad hükümeti ve destekçilerine karşı yaptırımlara başladı. İlk olarak silah ambargosu uygulandı, ardından petrol ve petrol ürünlerinin ithalatı yasaklandı. Ayrıca, Suriye Merkez Bankası’nın AB’deki varlıkları donduruldu.
Bu yaptırımlar, teknolojik ekipmanlar ve değerli metallerin satışını da yasakladı. Baas rejimine baskı oluşturmayı ve ülkede değişiklik sağlamayı amaçlayan bu yaptırımların süresi, en son 28 Mayıs 2024’te uzatıldı. Yılda bir yenilenen yaptırımlar, yeni bir karar alınmadığı takdirde 1 Haziran 2025’te sona erecek.
Yaptırımlar Kaldırılacak mı?
Şu anda AB ülkeleri, Esad rejimini hedef alan yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağı konusunda tartışmalar yürütüyor. Ancak, AB’nin henüz net bir pozisyon belirlemediği görülüyor. Avrupa ülkeleri, Şam’daki yeni yönetimden İran ve Rusya’nın ülkedeki etkisini sona erdirmesini bekliyor.
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, bu hafta Avrupa Parlamentosu’nda yaptığı konuşmada, Suriye’deki yeni liderliğin atmış olduğu bazı adımları cesaret verici bulduğunu ifade etti. Von der Leyen, kapsayıcı bir hükümetin kurulması, azınlıkların korunması ve terör örgütü DEAŞ’la mücadelenin sürdürülmesi gibi konuların önemine dikkat çekti. “Desteği sürdüreceğiz ancak bunu, erken iyileşme ve yeniden yapılanmaya yönelik yeni bir odaklanmayla gerçekleştireceğiz.” dedi. Ayrıca, elektrik, su, temel altyapı gibi konulara vurgu yaparak, “Bunun için adım adım bir yaklaşım izlenmesi gerekecek. Şam’daki yeni liderlik, eylemlerinin sözleriyle uyumlu olduğunu kanıtlamalı.” şeklinde konuştu.
Yaptırımlar kaldırıldığında, Suriye’nin ekonomik toparlanmasının hızlanacağı düşünülüyor. Aynı zamanda, kısıtlayıcı tedbirlerin sona ermesi, insani yardımların daha kolay ulaştırılmasını sağlayacak ve sivil halkın yaşam koşullarının iyileşmesine, geri dönüşlerin hızlanmasına büyük katkı sunacaktır.