TCMB’den Gıda Maliyet Endeksi Hesaplaması
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), son dönemlerde yemek hizmetleri sektöründe artan maliyetlerin etkilerini daha iyi anlamak amacıyla ilginç bir hesaplama örneği sunmuştur. Bu hesaplama, “lokanta usulü etsiz kuru fasulye” üzerinden gerçekleştirilmiştir. TCMB, bu örnekle gıda maliyet endeksinin nasıl belirlendiğini ayrıntılı bir şekilde açıklamaktadır.
Hesaplama Nasıl Yapıldı?
TCMB’nin açıklamalarına göre, ‘gıda maliyet endeksi’, bir yemeği oluşturan ana malzemelerin fiyatlarının ağırlıklı ortalaması şeklinde hesaplanmaktadır. Bu hesaplamada, farklı malzeme fiyatlarının etkisi, popüler tarifler göz önünde bulundurularak standart tariflere göre değerlendirilmektedir.
Lokanta Usulü Etsiz Kuru Fasulye Örneği
TCMB, bu bağlamda internet üzerinde en çok ziyaret edilen tarif sitelerinden biri olan ‘nefisyemekler.com’ üzerinden lokanta usulü etsiz kuru fasulye tarifini analiz etmiştir. Bu tarif, içerdiği malzemelerin gramajları ve piyasa fiyatları dikkate alınarak maliyet hesabı yapılmıştır. Tüm ürünlerin birim maliyetleri toplandığında, etsiz kuru fasulyenin yapımı için gerekli olan toplam gıda girdi maliyeti belirlenmiştir. Sonrasında, bu girdi grubu için toplam maliyet içerisindeki paylar hesaplanmıştır.
Örnek olarak verilen hesaplamalara göre; etsiz kuru fasulyenin toplam gıda girdi maliyetinin:
- %40ını kuru fasulye,
- %30
- %15
- %14
- %1
Bir sonraki aşamada, tariften yola çıkılarak hesaplanan bu paylar, kuru fasulye yemeği için gıda maliyet endeksi olarak elde edilmiştir. Fasulye örneğinde olduğu gibi, Tablo 1’de verilen yemek hizmetleri altında yer alan farklı ürün grupları için de internette en çok ziyaretçi sayısına sahip yemek tarifleri kullanılarak gıda ürün maliyet endeksleri hesaplanmıştır.
Gıda maliyet endeksi, restoran ve yemek hizmeti sunan işletmelerin fiyatlama stratejilerini anlamak ve bu stratejilerin enflasyon üzerindeki etkilerini incelemek açısından kritik bir araç olarak öne çıkmaktadır. TCMB’nin bu kapsamda gerçekleştirdiği çalışma, sektördeki maliyet dinamiklerini anlamak ve fiyat hareketlerini analiz etmek için standart bir yöntem sunmaktadır.
