TÜİK Gelir Verileri Açıklandı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), ortalama hanehalkı gelirine dair son verileri kamuoyuyla paylaştı. Bu veriler ışığında, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip olan yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay, bir önceki yıla göre 0,6 puan azalarak yüzde 48,1 seviyesine geriledi. Öte yandan, en düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun aldığı pay ise 0,2 puan artış göstererek yüzde 6,3’e ulaştı.
Yüzde 20’lik Gruplar İtibarıyla Yıllık Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Geliri
Gelir dağılımındaki eşitsizliği ölçen Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça ise eşitsizliği ifade eder. Gini katsayısı hesaplanırken, hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirler üzerinden, gelir referans döneminde ödenen vergiler ve diğer hane veya kişilere yapılan düzenli transferler düşülerek hesaplanan hanehalkı kullanılabilir geliri kullanılır. Önceki yıllarda sadece eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri üzerinden hesaplanan Gini katsayısı, sosyal transferlerin gelir dağılımı üzerindeki etkilerini görmek amacıyla, tüm sosyal transferler hariç ve emekli ile dul-yetim maaşları hariç olmak üzere iki farklı yöntemle de hesaplandı. Son araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı, bir önceki yıla göre 0,007 puan azalarak 0,413 olarak tahmin edildi.
Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Gelirine Göre Gelir Dağılımı Göstergeleri (2015-2024)
Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin gelirinin en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin gelirine oranı şeklinde hesaplanan P80/P20 oranı, bir önceki yıla göre 0,2 puan azalarak 7,7 oldu. Gelirden en fazla pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10’unun elde ettiği gelire oranı olan P90/P10 oranı ise 0,5 puan azalarak 13,3 olarak gerçekleşti.
Yıllık Ortalama Hanehalkı Kullanılabilir Geliri
Türkiye’de yıllık ortalama hanehalkı kullanılabilir geliri, bir önceki yıla göre yüzde 106,9 artarak 374 bin 899 TL oldu. Bunun yanı sıra, yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 187 bin 728 TL olarak belirlendi.
Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Geliri
Türkiye’de yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri, bir önceki yıla göre yüzde 108,3 artarak 90 bin 116 TL’den 187 bin 728 TL’ye yükseldi.
Tek Kişilik Hanehalklarında Eşdeğer Hanehalkı Geliri
Yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek gelir, geçen yıla göre 124 bin 506 TL artarak 231 bin 206 TL ile çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalklarının oldu. Tek kişilik hanehalklarının yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 223 bin 859 TL, tek çekirdek aileden oluşan hanehalklarında ise bu değer 192 bin 110 TL olarak hesaplandı. En düşük yıllık ortalama eşdeğer kullanılabilir hanehalkı fert geliri ise 146 bin 828 TL ile en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalklarına ait oldu.
Hanehalkı Tipine Göre Yıllık Ortalama Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Geliri (2023-2024)
Toplam gelirden en yüksek payı, yüzde 48,8 ile maaş ve ücret geliri aldı. Bu gelir kalemi, bir önceki yıla göre 0,3 puan artış gösterdi. İkinci sırayı yüzde 20,8 ile müteşebbis geliri alırken, üçüncü sırayı yüzde 17,8 ile sosyal transfer geliri oluşturdu. Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 17,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 87,6 olarak gerçekleşti.
Gelir Türlerine Göre Dağılım (Yüzde) ve Geçen Yıla Göre Fark (2023-2024)
Esas iş geliri en yüksek olan grup, yükseköğretim mezunlarıdır ve yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla şu şekildedir: yükseköğretim mezunları 309 bin 721 TL, lise ve dengi okul mezunları 240 bin 470 TL, lise altı eğitimliler 168 bin 407 TL, bir okul bitirmeyenler ise 106 bin 478 TL olarak hesaplanmıştır. Geçen yıla göre en yüksek artış, yüzde 110,2 ile lise ve dengi okul düzeyli eğitimlilerde, en düşük artış ise yüzde 88,2 ile bir okul bitirmeyenlerde gözlemlenmiştir.
Eğitim Durumuna Göre Yıllık Ortalama Esas İş Gelirleri (TL, 2023-2024)
Esas iş gelirinde en yüksek artış, yüzde 115,4 ile inşaat sektöründe gerçekleşmiştir. Sektörel ayrımda incelendiğinde; en yüksek yıllık ortalama gelir 242 bin 299 TL ile hizmet sektöründe, en düşük yıllık ortalama gelir ise 153 bin 773 TL ile tarım sektöründe olduğu belirlenmiştir. Bir önceki yıla göre; yıllık ortalama esas iş gelirinde en yüksek artış, inşaat sektöründe yüzde 115,4 ile gözlemlenirken, bunu sanayi sektörü yüzde 102,0 ile takip etmiştir. Hizmet sektöründe yüzde 100,2, tarım sektöründe ise yüzde 66,0 artış yaşanmıştır.
Sektörlere Göre Yıllık Ortalama Esas İş Gelirleri ve Geçen Yıla Göre Değişim (2023-2024)
Yıllık ortalama esas iş gelirleri sırasıyla işverenlerde 804 bin 882 TL, kendi hesabına çalışanlarda 210 bin 679 TL, ücretli maaşlılarda 209 bin 764 TL ve yevmiyelilerde 105 bin 712 TL olarak hesaplanmıştır. Geçen yıla göre en yüksek artış, yüzde 104,0 ile ücretli ve maaşlı çalışanlarda; en düşük artış ise yüzde 82,2 ile kendi hesabına çalışanlarda olmuştur.
Esas İşteki Durumlarına Göre Yıllık Ortalama Esas İş Gelirleri (TL, 2023-2024)
Gelir dağılımı açısından en düşük gelir, TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) bölgesinde kaydedilmiştir. Türkiye genelinde yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri 2024 yılında 187 bin 728 TL iken, en yüksek bölge 257 bin 891 TL ile TR10 (İstanbul) oldu. Bu bölgeyi, 248 bin 285 TL ile TR51 (Ankara) ve 225 bin 758 TL ile TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) bölgeleri izledi. En düşük yıllık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert geliri ise 91 bin 818 TL ile TRB2 bölgesinde görüldü.
Yıllık Ortalama Eşdeğer Hanehalkı Kullanılabilir Fert Geliri (TL, İBBS 2. Düzey, 2024)
Gelir eşitsizliğinin en fazla olduğu bölge, TR10 (İstanbul) olarak belirlendi. Son araştırma sonuçlarına göre P80/P20 oranı Türkiye genelinde 7,7 iken, en düşük oran 4,9 ile TR42 (Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova) ve TRB1 (Malatya, Elazığ, Bingöl, Tunceli) bölgelerinde kaydedildi. Bu bölgeleri 5,0 ile TRB2 (Van, Muş, Bitlis, Hakkari) ve TR32 (Aydın, Denizli, Muğla) bölgeleri takip etti.
P80/P20 oranının en yüksek olduğu bölgeler ise 7,7 ile TR10 (İstanbul), 7,6 ile TR51 (Ankara) ve 7,5 ile TR61 (Antalya, Isparta, Burdur) oldu. Bir önceki yıla göre son yüzde 10’luk grupta yer alanların yüzde 66,5’i aynı gelir grubunda kaldı. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10’luk gelir grupları arasındaki geçişler incelendiğinde, bir önceki yılda ilk yüzde 10’luk grupta bulunan fertlerin 2023 yılında yüzde 56,2’sinin, son yüzde 10’luk grupta bulunanların ise yüzde 66,5’inin gelir grubu değişmedi. Ayrıca, 2023 yılında ilk yüzde 10’luk grupta olan fertlerin yüzde 22’si 2024 yılında gelir grubunu birden fazla yükseltti. Son yüzde 10’luk grupta olan fertlerin ise yüzde 13,2’sinin gelir grubu birden fazla düştü.
Fertlerin Bir Önceki Yıla Göre Yüzde 10’luk Gelir Gruplarındaki Geçiş Oranları (Yüzde, 2023-2024)
Bir önceki yılda işsiz olan fertlerin yüzde 40,8’i 2024 yılında çalışmaya başladı. Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması panel verilerinden elde edilen sonuçlara göre, 2023 yılında çalışmaya başlayan fertlerin yüzde 90,6’sı 2024 yılında da çalışma hayatına devam etti. Bir önceki yıl işgücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 10,0’ı işgücüne (çalışan + işsiz) katıldı.
Son yapılan araştırma sonuçlarına göre Gini katsayısı, bir önceki yıla göre 0,007 puan azalış göstererek 0,413 olarak tahmin edildi. Tüm sosyal transferler hariç tutulduğunda Gini katsayısı 0,476, emekli ve dul yetim maaşları dahil diğer tüm sosyal transfer gelirleri hariç tutulduğunda ise 0,423 olarak hesaplandı.
