Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın Yiyecek Hizmetleri Raporu
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), ‘Son Dönem Yiyecek Hizmetleri Sektörü Fiyatlama Gelişmeleri‘ başlıklı bir Ekonomi Notu yayımlayarak, Covid-19 pandemisi sonrası yiyecek hizmetleri sektöründe yaşanan fiyat artışlarını detaylı bir şekilde ele aldı. Pandemi döneminde uygulanan kısıtlamalar ve değişen tüketici davranışları, bu sektördeki işletmeleri zor günler geçirmeye zorladı. Ancak, toparlanma süreciyle birlikte önemli fiyat artışları görülmeye başladı.
Bu artışların yalnızca gıda, akaryakıt ve işçi ücretleri gibi temel maliyet kalemleriyle açıklanamayacak kadar yüksek olduğu ifade ediliyor. Pandemi sonrası dönemde, emek yoğun bir sektör olan yiyecek hizmetlerinin fiyat dinamiklerinde; asgari ücret, gıda fiyatları ve temel giderlerin, özellikle gıda ile alkolsüz içecekler grubundaki fiyat artışlarıyla paralellik göstermesi beklenmesine rağmen, son dönemde fiyat artışlarının maliyet artışlarının çok ötesine geçtiği gözlemlenmiştir.
Tavuk Eti ve Fast-Food Yemeklerindeki Farklar
TCMB’nin raporu, sektör maliyetlerinin 2023 yılı itibariyle hızla yükseldiğini ve fiyatların bu maliyet artışını fazlasıyla aştığını ortaya koymaktadır. Özellikle kırmızı et ürünleri içeren kebap ve döner gibi yemeklerde, fiyat ve maliyet arasındaki fark daha sınırlı kalırken; tavuk eti ağırlıklı ve fast-food yemeklerde bu farkın giderek arttığı belirtilmektedir.
Rapor, sektördeki fiyatlama davranışlarının her bir ürün grubu için farklılık gösterdiğine, bazı ürünlerin maliyetleri ile fiyatları arasında belirgin bir ayrışma yaşandığına dikkat çekiyor. Bu durum, yiyecek hizmetleri sektöründeki fiyat artışlarının sadece maliyet baskılarından değil, aynı zamanda piyasa dinamiklerinden kaynaklandığını da göstermektedir.
Ekonomistlerin Görüşleri
Ekonomist Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabında rapora ilişkin şu ifadeleri kullandı: “Merkez Bankası’nın çalışması, son yıllarda yemek hizmetlerinde kar marjının önemli ölçüde yükseldiğine işaret ediyor. Yüksek enflasyon ortamında kar marjının açılmış olmasına şaşırmam, ancak zamanlaması oldukça ilginç. Fiyatlamalardaki bozulma, enflasyonun patladığı 2022 yılında değil, 2023 yılında başlamış.“
Finansal Piyasalar Yöneticisi İris Cibre ise X platformundaki açıklamasında, “TCMB, yiyecek hizmetlerinin fiyat gelişmelerini incelemiş. Kısacası; yiyecek hizmeti verenler maliyetlerine oranla müşterilere son dönemde çok daha yüksek fiyat yansıtıyor. Özellikle maliyeti düşük olan tavuk ve fast-food lokantaları, çok daha yüksek fiyatlar talep ediyor. Personel maliyeti ortalama %21 artmış. Boykota karşı çıkanlara da bir yanıt gibi…” ifadeleriyle durumu değerlendirdi.
