Türkiye Ekonomisi 2024: Büyüme, Enflasyon ve Dış Ticaret
Türkiye ekonomisi, 2024 yılının ilk çeyreğinde tüketim harcamalarının etkisiyle %5,7 oranında büyüme gösterdi. Ancak, ikinci çeyrekte para politikasındaki sıkılaşmanın etkisiyle büyüme hızı yavaşladı ve yıllık büyüme %2,5 seviyesinde, beklenenin altında kaldı. Bloomberg HT’nin analizine göre, Türkiye ekonomisi ikinci çeyrekte çeyreklik bazda salgın sonrası ilk kez daralma yaşadı. Üçüncü çeyrekte de bu daralma devam etti ve ekonomi yıllık bazda %2,1 büyüme kaydetti.
Enflasyonda Zirve Noktası
2024 yılı, Türkiye ekonomisi açısından en çok tartışılan konu enflasyon oldu. Enflasyonun, 2024 yılında zirve yaptıktan sonra düşmesi bekleniyordu. Mayıs ayında enflasyon, son iki yılın en yüksek seviyesine çıkarak %75,5 ile zirveye ulaştı. Haziran ayında ise sekiz ay aradan sonra enflasyonda ilk düşüş yaşandı. Düşüş eğilimi devam ederken, Eylül ayında 2023 yaz aylarından bu yana ilk kez yıllık enflasyon %50’nin altına geriledi. Ekim ayında %48,58, Kasım ayında ise %47,09 seviyesine inerek bu düşüş süreci sürdü.
Dış Ticarette Açıklar Sürdü
2024 yılında birçok ülkede ekonomik yavaşlamalar gözlemlendi. Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı olan Avrupa’daki yavaşlama da yılın başlarında dış ticaret rakamlarına yansıdı. Dış ticaret, 2024 yılına 6,2 milyar dolar açıkla başladı. Bu dönemde, Cumhuriyet tarihinin en yüksek ocak ayı ihracat rekoru kırıldı. Nisan ayında dış ticaret açığı 9 milyar 863 milyon dolara ulaştı. Ancak Mayıs ayında dış ticaret açığı %48 oranında geriledi. Haziran ayında tekrar artış gösteren dış ticaret açığı, Temmuz ve Ağustos aylarında yeniden düştü. İki aylık hızlı daralmanın ardından Eylül ayında dış ticaret açığında artış görüldü. Ekim ayında ise 12 aylık dış ticaret açığı, son iki yılın en düşük seviyesine geriledi.
Cari Denge İyileşmesi
Dış ticaret açığında yaşanan daralmalarla birlikte, Türkiye’nin cari açığı geçen yılın başına göre daralma gösterdi ve yeni ekonomi politikaları ile ödemeler dengesinde iyileşme sağlandı. Cari denge Ocak ayında 2,56 milyar dolar açık verdi. Ancak yılın ilerleyen dönemlerinde, Şubat ayında cari denge 3,27 milyar dolar açık verdi. Temmuz 2023’ten bu yana en yüksek cari açık rakamı 5,7 milyar dolara ulaştı. Nisan ayında ise 5,3 milyar dolarla dokuz ayın en yüksek aylık açığı kaydedildi. Mayıs ayında cari açıkta önemli bir gerileme yaşanırken, Haziran ayında 9 ay sonra cari denge fazla verdi. Kasım ayına kadar cari fazla serisi devam etti.
Sanayi Üretimindeki Daralma
2024 yılı, sanayi sektörü için zorlu bir dönem oldu. Şubat 2023’te yaşanan büyük deprem ve parasal sıkılaşma, sanayi üretimini olumsuz etkiledi. Sanayi üretimi yıla yavaş bir başlangıç yaparken, Şubat ayında baz etkisiyle çift haneli yıllık büyüme görüldü. Mayıs ayında sıkılaşma döngüsünde sanayi üretiminde aylık bazda yükseliş yaşandı. Ancak Nisan ayında yıllık büyüme %1’lere kadar geriledi. Haziran ayında yıllık %4,7 azalışla deprem sonrası en sert daralma kaydedildi. Temmuz ayında da yıllık gerileme devam etti ve Ağustos ayında depremden bu yana en büyük yıllık düşüş yaşandı. Böylece, sanayi üretimindeki yıllık gerileme serisi Ekim ayında da sürdü.
İmalat Göstergeleri ve Talep Ortamı
2024 yılı, satın alma yöneticileri endeksleri açısından olumsuz bir tablo çizdi. İstanbul Sanayi Odası’nın verilerine göre, Ocak ve Şubat aylarında endeks 50’nin üzerinde kalarak sanayide büyümeye işaret ederken, yılın geri kalanında daralmaya işaret etti. Türk imalat sektörü, zorlu talep koşulları ve toplam yeni siparişlerdeki yavaşlama nedeniyle yıl boyunca sıkıntılar yaşadı. Bu durum, firmaların üretim ve istihdam düzeylerini azaltmasına yol açtı. Türkiye ekonomisinin imalat göstergelerinde daralma sinyalleri, en kötü dönemden dönülse de devam etti. Eylül ayında endeks 44,3 ile salgın yılından bu yana en düşük seviyeyi gördü. Ekim ayında ise 45,8’e yükselerek, salgın dönemindeki en dip seviyeden bir çıkış gösterdi. Kasım ayında endeks, eşik değerin altında kalmasına rağmen 48,3 seviyesine ulaştı.