İstanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Lideri Erdal Bahçıvan, globalleşmenin ana itici güç olduğu bir dünyadan korumacılık ve ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya hakikat ilerlendiğini belirterek, “Gelişmiş ülkeler, ‘içeride üretim’ fikrini giderek daha fazla benimsiyor.” tabirlerini kullandı.
İSO’dan yapılan açıklamaya nazaran, Oda Meclisi şubat ayı olağan toplantısı “Küresel Gelişmeler Işığında 2025 yılında Türkiye İktisadına Bakış: Riskler ve Fırsatlar” ana gündemi ile Odakule Fazıl Zobu Meclis Salonu’nda gerçekleştirildi. Toplantının açılış konuşmasını yapan İSO Başkanı Bahçıvan, dünya sisteminde hiç kimsenin beklemediği ve varsayım edemeyeceği bir süratte, insanları çok şaşırtan değerli gelişmelerin yaşandığına dikkati çekti.
Bahçıvan, iyimserlerin müzakere ve diyalog yoluyla yeni bir global istikrarın oluşacağına, karamsarların ise üçüncü dünya savaşı riskinin giderek arttığına inandığını belirterek, şu tabirlere yer verdi:
“Son 30 yılın istikrarları değil, İkinci Dünya Savaşı sonrası kurulan istikrarlar yıkılıyor. Başta NATO olmak üzere milletlerarası kurumlar sarsılıyor, Avrupa’nın geleceği ve güvenliği tartışılıyor. Bir müddettir tartıştığımız küreselcilikten uzaklaşma ve yeni korumacılık ABD’de yapılan başkanlık seçimlerinden sonra ülkelerin gündemine damga vurmaya başladı. Bu kıymetli gelişmeler ülkemizi de yakından ilgilendiriyor. Gidişat çok süratli ve sarsıcı. Ezber bilgi, kalıplaşmış bakış açılarıyla kavranamayacak boyutlarda bir tablo var karşımızda.”
“Ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya gerçek ilerliyoruz”
“Küreselleşmenin ana itici güç olduğu bir dünyadan korumacılık ve ticaret savaşlarının öne çıktığı bir dünyaya yanlışsız ilerliyoruz.” diyen İSO Başkanı Bahçıvan, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Gelişmiş ülkeler, ‘içeride üretim’ fikrini giderek daha fazla benimsiyor. Bunun direkt bir sonucu olarak da gelişmiş iktisatların siyaset dizaynlarında sanayi siyasetlerinin yine kıymetli bir yere oturduğunu görüyoruz. Yeni sanayi siyasetlerinin merkezinde dijitalleşme ve yeşil güç dönüşümü yer alıyor. Sektörel olarak ise yapay zeka teknolojileri ile yarı iletkenlerin, elektrikli araçların ve elektrikli araç bataryalarının imalatı öne çıkıyor.”
ABD iktisadının bu yıl 30 trilyon doların biraz üzerinde bir büyüklüğe ulaşmasının beklendiğini de hatırlatan Bahçıvan, “ABD ile Çin ortasındaki ticaret savaşının daha da tırmanması ve Çin’in bu türlü devasa bir pazarda çok yüksek gümrük duvarlarına maruz kalması durumunda, elinde oluşacak kapasite fazlasını dünya pazarlarına fiyat kırarak yaymaya yönelmesinin yaratacağı sonuçları iş insanları olarak sanırım hayal edebiliyoruz. Bu da ilerlediğimiz periyotta üzerinde hassasiyetle durmamız gereken bir risk başlığı.” sözlerini kullandı.
Bahçıvan, rekabetin giderek ağırlaştığı yarı iletkenler, elektrikli araçlar ve yeni jenerasyon eserlerin üretiminde kullanılan az elementlerin de yakın gelecekte ülkeler ortasındaki gerginliği artıracak ögeler ortasında olduğunu belirtti.
ABD’nin gümrük tarifelerinde sıranın AB’ye geleceği tarafında telaşların ağırlaştığını, AB’nin ise halihazırda yapısal bir açmaz yaşadığını da vurgulayan Bahçıvan, şöyle devam etti:
“AB ekonomisindeki sistematik tıkanma, artan gelir eşitsizliği ve önemli boyutlara ulaşan göç sorunu, bölgede çok milliyetçilik yanlısı siyasi akımların yükselişini, siyasi istikrarsızlık risklerini de beraberinde getiriyor. ABD’den bir gümrük tarifesi adımının gelmesi de en değerli dış pazarımız olan AB’deki durumu daha da içinden çıkılmaz bir noktaya taşıyabilir. Önümüzdeki periyotta bu kritik ticaret partnerimizdeki gelişmeleri hem genel olarak olduğu üzere hem de ülke bazında da çok yakından takip etmek ve gerekli tedbirleri geç kalmadan almak durumundayız.”
Erdal Bahçıvan, 2025 yılı prestijiyle belli bir istikrar içinde büyümeye devam eden global iktisada yönelik olarak, “Söz konusu büyümenin dört temel özelliği göze çarpıyor. Birincisi, büyümeyi hizmet dalları sürüklüyor, imalat endüstrileri daralma içinde. İkincisi, büyüme tarihi olarak epey yavaş bir tempoda ilerliyor. Üçüncüsü, büyüme bölgesel olarak da istikrarsız dağılım gösteriyor. Son olarak, risk ve belirsizlikler hiç olmadığı kadar yüksek.” değerlendirmesinde bulundu.
Dünyada “çoklu kriz” ortamının her geçen gün form değiştirerek devam ettiğini, finans oyuncularının risk alma ve riskten kaçınma davranışlarında enteresan gelişmelere şahit olunduğunu aktaran Bahçıvan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Kısacası, büyümenin zayıf, istikrarsız ve kırılgan ilerlediği, ticaret tansiyonlarının enflasyonist riskleri canlı tuttuğu, buna karşılık faizlerin global kriz sonrası yıllara nazaran epey yüksek seyrettiği bir iklim kelam konusu. Haliyle risk iştahının da inişli çıkışlı olduğu böylesi bir ortamda, kırılganlıkları yüksek gelişmekte olan ülkeler açısından kaidelerin elverişli olduğunu söylemek bir oldukça güç. Direkt yabancı yatırım girişlerinde son beş yılın ortalamasında gelişen ülkelerdeki artış, gelişmekte olan ülkelere kıyasla çok daha yüksek.”