Recep ERÇİN
TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Ömer Aras, “2025 yılı politik belirsizliklerin yanı sıra dünya ticaretinde güç ve teknolojinin yarattığı verimlilik farkları ve artan korumacılık nedeniyle yükselen gümrük duvarlarının öne çıktığı bir yıl olacak. Akılcı siyasetler üretebilirsek değerli ekonomik fırsatlar yakalayabiliriz” bildirisi verdi.
TÜSİAD’ın olağan genel kurulunda konuşan Ömer Aras, “Milliyetçi, muhafazacı ve popülist siyasetler giderek daha fazla dayanak bulmaya başladı. Global düzlemde enflasyonla gayrette gösterilen başarılı performans, ekonomik büyümede ve gelir dağılımında gösterilemedi. Avrupa ve Çin üzere büyük ekonomilerdeki farklı yapısal problemler önemli bir yavaşlamaya neden oldu. Amerika’da enflasyon denetim altına alınsa da gelir dağılımı bozulmaya devam etti” dedi.
Fiziksel, ekonomik ve teknolojik savaşlar…
Fosil yakıt üretimi artarken talebin düştüğünü ve yenilenebilir güç kaynaklarına yönelimin arttığına işaret eden Aras, “Bu değişim, küresel güç istikrarlarını de önemli şekilde etkileyecek. Gerekli önlemleri almamız halinde net güç ithalatçısı olan ülkemizin dış açığına olumlu katkı yapacak. Güç dönüşümü yanı sıra dünyada büyük bir yapay zekâ yarışı var. Kısa müddet evvel Çin’den çıkan bir uygulamanın Amerikan şirketlerinde trilyon dolarlık bedel kayıplarına yol açtığını gördük. Bu yarışın da global güç paylaşımında büyük tesirleri olacak. 2024’te dünyada fizikî, ekonomik ve teknolojik savaşlar nedeniyle tedarik zincirlerinde kıymetli değişiklikler oldu. Ucuzluk yerine inanç ön plana çıktı. Korumacılık artış trendine girdi. Avrupa başta olmak üzere tüm coğrafyalarda ‘verimlilik arttırarak rekabetçi olmak’ maksadı küresel norm haline geldi” ifadelerini kullandı.
“Kamu da eşit seviyede kemer sıkmalı”
Türkiye iktisadına ilişkin değerlendirmeler yapan Ömer Aras, iktisat yönetiminin uyguladığı programın 2024 yılında olumlu sonuçlar vermeye başladığını lisana getirdi. Aras; “Enflasyon beklenen süratte olmasa da geriliyor, cari açık sürdürülebilir seviyelerde, Merkez Bankası rezervleri güçleniyor, CDS ülke risk primi düşüyor. Memleketler arası derecelendirme şirketleri de bu olumlu gelişimi görüp ülke kredi notumuzu yükseltti. Ancak direkt yabancı sermaye girişleri hudutlu. Yatırımcılar için itimat ortamını şimdi oluşturamadık.
Enflasyonla uğraş kararlılığı 2025 yılında da devam etmeli” diyerek kamunun tasarruf konusunda gereğince adım atmadığını öne süren şu tabirleri kullandı: “Kamunun da özel kesim şirketleri ve vatandaşlarımız gibi eşit seviyede kemer sıkması kural. Enflasyonla uğraş için 2025 yılında kamuda yapılacak tasarrufun daha aktif olmasını bekliyoruz. Devletin bütçe disiplinine uyması, kamu harcamalarını denetim etmesi ve kamuda tasarrufu arttırması kaide. Ayrıyeten vergi gelirlerinin arttırılması için kayıt dışı ile önemli halde uğraş edilmesi gerekiyor.”
Patronlar Kulübü neden doz yükseltti?
TÜSİAD’ın olağan genel şura toplantısı, sert bildiriler içeren konuşmalara sahne oldu.
Hem Ömer Aras’ın hem Orhan Turan’ın iletileri üyeler tarafından desteklenirken, “Söylenenlerin hepsi hakikat ancak biraz dozu yüksek” formunda yorumlandı. Son yıllarda tenkitlerini daha düşük tonda lisana getirmeye başlayan TÜSİAD’daki bu doz artışının sebebi neydi? Geçen aylarda Ankara’da yapılan Yüksek İstişare Kurulu toplantısının kapalı oturumunda kimi üyelerin; yöneticileri, ülke problemleri konusunda gereğince sert tabirlerle bildiriler vermemekle eleştirmesinin akabinde, bu genel konseyde ton yükseltildi. İktisat ve hukuka ait iletilerin sert bir lisanla tabir edilmesini hakikat bulan üyelerden kimileri, siyasi hususlara değinilmesini ise ‘bizim işimiz değil’ halinde eleştirdi. Toplantıya katılan TÜSİAD üyeleri ile yaptığımız birebir sohbetlerdeki genel izlenimim “ülkedeki gergin ortamın iktisada dair beklentilerin çıpalanmasını zorlaştırdığı” halinde oldu.
TÜSİAD Yüksek İstışare Konseyi Başkanı Ömer Aras: “Genç jenerasyonları diğer ülkelere kaptırmamalıyız”
TÜSİAD Yüksek İstişare Konseyi Başkanı Ömer Aras’ın mesajları şöyle oldu:
-İhracatçılarımızın pazarlarını kaybetmemelerine azami ihtimam göstermeliyiz.
-Faizlerin 2025’te enflasyonla gayrete uygun olarak denetimli formda düşeceğini kestirim ediyoruz.
-Emeklilere yapılan artırımın, hayat pahalılığını telafi edemediği ortadadır.
-Serbest piyasa şartları işlemeli, kamu ihaleleri, kontroller, kayıt dışı ile gayret, krediye erişim üzere hususlarda adil yaklaşım sergilenmelidir.
-İyi yetiştirdiğimiz genç nesilleri öbür ülkelere kaptırmamalıyız.
-Gençlerin okul dışında, hafta sonlarında, yaz tatillerinde kendilerini dünyadaki yaşıtları ile rekabet edebilecek formda geliştirmesi için imkanlar yaratılması gerekiyor.
-Eğitim sistemini; siyasetin, siyasi partilerle ilişkilendirilen yapıların ve tarikatların tesir alanının dışına taşımalıyız.
-Bu ölümlerin (Kartalkaya, Erzincan, Soma) ana nedeni; sistem bozukluğudur, maliyeti güvenliğin önüne koyan iş sahipleri, hak etmediği koltuğa oturan özel bölüm iş insanları ve kamu yöneticileridir.
-Bu olaylarda (İBB, teğmenler, gazeteciler, Ayşe Barım, Ümit Özdağ, belediyelere kayyım) hata vardır, yoktur diyemeyiz. Lakin çok kısa müddette art geriye gelen bu olayların toplumda tasa yarattığını ve itimadı sarstığını söyleyebiliriz.
TÜSİAD Yönetım Kurulu Lideri Orhan Turan: “Sanayici çok zorlanıyor ithalatın cazibesi artıyor”
TÜSİAD Yönetim Kurulu Lideri Orhan Turan’ın genel heyetteki konuşmasında dikkate çeken iletiler şöyle:
-Sayın Bakan Mehmet Şimşek’in ekonomi programına takviye veriyorsak da iktisatta her şeyin yolunda olduğunu söyleyemeyiz.
-Enflasyonla çabanın hızlanması gerekiyor. Artık daha süratli sonuç almalıyız. Yoksa gerilim birikiyor.
-Enflasyonla gayretin maliyetine katlanmak zorlaşıyor, hem teşebbüsçüler için hem çalışanlar için.
-Sanayici çok zorlanıyor. İhracatçı kan ağlıyor. İthalatın cazibesi artıyor.
-Başka ülkelerde hammaddeyi daha ucuza alan, krediye daha ucuza erişen, güç ve personellik maliyetinin toplam maliyetler içindeki hissesi daha düşük olan rakiplerimizle biz nasıl rekabet edebiliriz?
-Bugün, işimizi nasıl devam ettireceğiz? Devam ettiremezsek çalışanlarımız ne olacak?
-Hem endüstrici mutsuz hem çalışanlar. Hem büyük işletmeler zorlanıyor hem KOBİ’ler.
-Özdemir Asaf, “Her şeyi vakte bıraktık, vaktimiz var mı bilmeden…” demişti. Artık vaktimizin kalmadığını biliyoruz.
-Dünyada büyük bir değişim yaşanıyorken, önümüzde bir sıçrama fırsatı olduğunu görüyoruz. Dünyadaki değişimi yakalayamıyoruz.
-Yolsuzluk, dolandırıcılık, karaborsa haberlerinin arkası ardı kesilmiyor. Cürüm işlemek hedefiyle örgüt kurmak, galiba artık şirket kurmaktan daha kolay.
-Kamuoyu vicdanında hata ve ceza ortasında orantısızlık kanaati oluşuyor.
-Yeni yasal düzenlemeler ile kamu görevlilerinin Devlet Denetleme Kurulu tarafından vazifeden alınması ve TMSF’nin şirketlere kayyum olarak atanması mümkün oluyor.
-Hukukun üstünlüğünü, çabucak ve tam olarak tesis etmeden; ne iktisatta ne toplumda ne iç, ne de dış siyasetteki sıkıntılar çözülebilir.