İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) daimi üyeleri ve Almanya arasında imzalanan Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) için heyecan verici bir döneme giriliyor. 2015 yılında imzalanmış olan bu anlaşma, 2018’de ABD’nin çekilmesiyle sarsılmıştı. Ancak şimdi, İran, üç Avrupa ülkesi ile yeniden masaya oturmaya hazırlanıyor. İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Kazım Garibabadi, bu önemli görüşmelerin 13 Ocak’ta gerçekleştirileceğini duyurdu.
‘Müzakere Değil, Görüşme’
Başkent Tahran’da düzenlenen bir programda konuşan Garibabadi, yeni tur görüşmelerinin amacını net bir şekilde ifade etti: “İran ile 3 Avrupa ülkesi (Almanya, İngiltere, Fransa) arasındaki yeni tur görüşmeler için 13 Ocak tarihi belirlendi. Biz artık öngörü peşinde değiliz, daha önce de söylediğimiz gibi bu bir müzakere değil, sadece bir görüşmedir.” Bu ifadeleriyle, görüşmenin müzakere sürecine geçiş için bir hazırlık aşaması olduğunu vurguladı.
Garibabadi, bu toplantının müzakere olmadığını, aksine mevcut durumu değerlendirmek ve eğer müzakerelere geçilirse bu süreçte hangi çerçeve ve yöntemle ilerleyeceklerini netleştirmek amacıyla yapılacağını belirtti.
Kapsamlı Ortak Eylem Planı Nedir?
Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP), İran ile Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin daimi üyeleri ABD, Rusya, Çin, İngiltere ve Fransa ile Almanya (5+1) arasında 14 Temmuz 2015’te imzalanmış olan tarihi bir anlaşmadır. Bu anlaşma, İran’ın nükleer programını sınırlamak ve uluslararası güvenliği sağlamayı amaçlamaktadır. Ancak, 2017 yılında göreve başlayan Donald Trump, iki yıl süren dolaylı müzakerelerin sonuç vermemesi üzerine, Mayıs 2018’de ABD’nin anlaşmadan tek taraflı olarak çekildiğini duyurdu. Bu durum, nükleer müzakerelerin yeniden başlaması yönündeki çabaları büyük ölçüde etkiledi ve İran, uranyumu yüzde 60 düzeyinde zenginleştirmeye başladı.
‘Plan’a Eleştiri’
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Genel Direktörü Rafael Mariano Grossi, Aralık 2024’te Tahran’a yaptığı ziyarette İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan ve İran Dışişleri Bakanı Abbas Erakçi ile önemli görüşmeler gerçekleştirdi. Grossi, bu süreçte bir müzakereye başlama aşamasında olduklarını belirtti ve “Daha önce Kapsamlı Ortak Eylem Planı (KOEP) vardı ama artık yok. Daha fazla da gerekli değil. İran, nükleer gelişme düzeyine ulaştığı için uranyumu neredeyse askeri düzeyde zenginleştiriyor. Bu nedenle, yeni bir yol bulmamız gerekiyor. Bu süreçte UAEA’nın kritik bir rol oynamasını diliyorum.” ifadeleriyle sürecin ciddiyetine dikkat çekti.
