Finansal Piyasalarda İlk Çeyrek Dalgalı Seyir
2024 yılının ilk çeyreğinde, dünya genelindeki finansal piyasalarda önemli merkez bankalarının enflasyonla mücadele için benimsediği sıkı (şahin) politikaların ne zaman sona ereceğine dair belirsizlikler ve makroekonomik verilerden gelen resesyon sinyalleri nedeniyle dalgalı bir seyir gözlemlendi. Özellikle Rusya-Ukrayna savaşının gıda arzını olumsuz etkilemesi ve Ortadoğu’da İsrail ile bölgedeki bazı ülkeler arasında yaşanan gerginlikler, yatırımcıların risk iştahını azalttı. Bu çatışmalar, petrol arzında tehdit oluştururken, yatırımcıların güvenli varlıklara, özellikle altına olan talebini artırdı. Sonuç olarak, küresel büyüme tahminlerinin düşmesi, jeopolitik risklerin devam etmesi ve artan enflasyon, finansal piyasalarda daha fazla dalgalanmalara yol açtı.
İkinci Çeyrek Belirsizliklerle Geçti
Yılın ikinci çeyreğinde, dünya genelinde merkez bankalarının faiz indirimlerine ne zaman başlayacağına dair belirsizlikler devam ederken, artan durgunluk riskleri altında bankaların yönlendirmeleri piyasalarda dalgalı bir seyir yarattı. Bu dönemde açıklanan makroekonomik veriler, merkez bankalarının para politikalarını gevşetme konusunda ipuçları aramak için yakından takip edildi. Ayrıca, başta Ortadoğu olmak üzere birçok bölgede artan jeopolitik riskler, varlık fiyatları üzerinde belirgin bir oynaklık yaratmaya devam etti.
Ekonomi Programına Güven Artışı
Yurt içinde, finansal piyasalarda yerel yönetimlerin belirleneceği seçim atmosferinde karışık bir seyir gözlemlenirken, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) para politikası adımları dikkatle izlendi. 2024 yılının ilk Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısında, politika faizi bir hafta vadeli repo ihale faiz oranı 250 baz puan artırılarak yüzde 45’e yükseltildi. İlk çeyrekte izlenen ekonomi politikalarının etkisiyle, Türkiye’nin yurt dışı borçlanma ihalelerine olan ilgi arttı; borçlanma faizleri düştü ve vadeler uzadı. Bu durum, uygulanan ekonomi programına olan güveni artırdı ve yatırımcı ilgisini çekti. Türkiye’nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 300 baz puana kadar geriledi. Ayrıca, bu süreçte kripto varlıklara yönelik yasal düzenleme çalışmaları sürdü. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, kripto varlık düzenlemesiyle ilgili olarak, bu alanı daha güvenli hale getirmek ve ortaya çıkabilecek riskleri bertaraf etmek için son aşamaya gelindiğini belirtti.
Hükümetten Güçlü Mesajlar
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2024 yılının son günlerinde yeni yıla ilişkin video mesajı yayımlayarak ekonomi, iç politika ve dış politika konularında önemli değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, 2025 yılı hedeflerine yönelik güçlü mesajlar vererek, özellikle fırsatçılara karşı mücadelede kararlılık vurgusu yaptı. Fiyat artışlarının sebeplerinden biri olan fırsatçılarla mücadelelerinin 2025’te de devam edeceğini ifade eden Erdoğan, “Milletin ekmeğine göz diken fırsatçılarla mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğiz” dedi.
2025 Enflasyonla Mücadele Yılı Olacak
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ABD’de IMF ve Dünya Bankası yıllık olağan toplantıları sırasında mali politikanın enflasyonla mücadele sürecinde daha güçlü bir şekilde devreye gireceğini belirtti. Şimşek, “2025 yılı enflasyonla mücadelede dönüm noktası olacak” ifadesini kullanarak, “Gelecek yıl, enflasyon hala kabul edilemeyecek kadar yüksek. Dolayısıyla, bir numaralı önceliğimiz fiyat istikrarının sağlanması. Mali disiplini yeniden tesis etmeyi ve cari açığı daraltarak sürdürülebilir bir dış denge hedefliyoruz. Yapısal reformların hayata geçirilmesi de öncelikli hedeflerimiz arasında” dedi.
Aylara Göre Önemli Gelişmeler
- OCAK 2024: Yılın ilk verisi enflasyon oldu; Aralık ayında yıllık enflasyon yüzde 64,77 olarak açıklandı. Dünya Bankası, Türkiye büyüme tahminlerini 2023 için yüzde 4,2, 2024 için yüzde 3,1 ve 2025 için yüzde 3,9 olarak belirledi.
- ŞUBAT 2024: Hafize Gaye Erkan görevinden ayrıldı, Fatih Karahan TCMB Başkanlığı’na atandı. Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri 300 baz puana geriledi. İşsizlik oranı Aralık 2023’te yüzde 8,8 oldu.
- MART 2024: TCMB, TL ticari krediler için aylık büyüme sınırını düşürdü. Fitch Ratings, Türkiye’nin kredi notunu ‘B’den ‘B+’ya yükseltti.
- NİSAN 2024: ECB, üç temel politika faizini sabit tuttu. Temassız ödemelerde şifresiz işlem limiti 1 Temmuz’dan itibaren 750 liradan 1500 liraya çıkarılacak.
- MAYIS 2024: Fed, politika faizini 2001’den bu yana kaydedilen en yüksek aralıkta bıraktı. Türkiye elektrikli otomobil pazarında Togg liderliğini korudu.
- HAZİRAN 2024: Merkez Bankası’nın net rezervleri artıya geçti; Türk lirası reel anlamda son 3 yılın zirvesine ulaştı.
- TEMMUZ 2024: IMF, Türkiye’nin büyüme beklentisini yüzde 3,1’den yüzde 3,6’ya çıkardı.
- AĞUSTOS 2024: İngiltere Merkez Bankası, politika faizini yüzde 5’e düşürdü. Türkiye’de cari işlemler hesabı 8 ay sonra fazla verdi.
- EYLÜL 2024: Kolay Adres (KOLAS) Sorgulama hizmeti e-Devlet’te başladı.
- EKİM 2024: Genel devlet açığı GSYH’ye oranı yüzde 4,8 olarak gerçekleşti; TCMB, reeskont kredileri limitini artırdı.
- KASIM 2024: Türk lirası mevduat ve fonlarda stopaj oranları artırıldı; TCMB toplam rezervleri 159.6 milyar dolara çıktı.
- ARALIK 2024: Volkswagen’in Almanya’daki fabrikalarında uyarı grevi başladı; Bitcoin ilk kez 100 bin doları aştı.
2024 yılı, Türkiye ekonomisi için önemli gelişmelere sahne oldu ve bu süreçte alınan önlemler, piyasalarda güvenin yeniden tesis edilmesine yardımcı oldu.
