İhracatçının Gözü 3 Ocak 2025’te
Recep ERÇİN – Nurdoğan ARSLAN ERGÜN, küresel pazarda yaşanan talep daralması ve içerideki maliyetlerin %200’leri aşan artışı ile mücadele eden ihracatçılar, 3 Ocak 2025 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan gelecek müjdeleri bekliyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan, bu tarihte aralık ayı ve 2024 yılı toplam ihracat verilerini açıklayacak. İhracatçılar, o gün döviz bozdurma zorunluluğunun kaldırılmasıyla ilgili de olumlu bir haber almak umudundalar.
Rekabet koşullarında eşit şartlarda yer almak isteyen ihracatçılar, Merkez Bankası (TCMB) rezervlerinin son bir ayda 93 milyar dolara yaklaştığını ve dolayısıyla %30 olan ihracat gelirini TCMB’de bozdurma zorunluluğunun kaldırılmasının zamanının geldiğini düşünüyorlar. İhracatçılar, TCMB’de bozdurulan parayı hammadde almak için tekrar dövize çevirmek zorunda kaldığını ve bu durumun kur makasının yarattığı ek maliyet artışına neden olduğunu vurguluyorlar.
Döviz Bozdurma Zorunluluğu Uygulamaları
Bilindiği üzere, 4 Eylül 2018 tarihinde başlatılan uygulama ile ihracat bedellerinin 180 gün içerisinde Türkiye’ye getirilmesi ve %80’inin bankaya bozdurulması zorunlu hale getirilmişti. Ancak, zamanla bu düzenlemede hem süre hem de oran bakımından esneklik sağlandı. Geçtiğimiz haziran ayında Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) 31. Olağan Genel Kurulu’nda Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Müjdeli bir haber vermek istiyorum. İhracatçılarımız için döviz bozdurma zorunluluğunu %40’tan %30’a indirdik” demişti.
Yeni Düzenlemeler ve Beklentiler
Bu kapsamda, 10 Haziran 2024 itibarıyla İhracat Bedeli Kabul Belgesine (İBKB) veya Döviz Alım Belgesine (DAB) bağlanan ihracat bedellerinin %40’ının değil, %30’unun Merkez Bankası’na satılması zorunlu hale geldi. İhracat bedelinin 180 gün içinde Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu devam ederken, DAB’a bağlanan ihracat bedellerinin en az %30’unun belgeyi düzenleyen bankaya satılması gerekiyor.
- Döviz, Merkez Bankası tarafından ilan edilen döviz alış kuru üzerinden satılıyor.
- Söz konusu tutarın tam karşılığı banka tarafından ihracatçıya TL olarak ödeniyor.
- Dışarıda yerleşik kişiler adına açılan döviz hesaplarından yapılan transferler, bankalarca ihraç bedeli olarak kabul edilebiliyor.
İhracatçıların Talepleri ve Beklentileri
TİM Başkanlar Kurulu’nda yapılan son toplantılarda, ihracatçıların döviz bozdurma zorunluluğunun kaldırılması konusunda hemfikir oldukları öğrenildi. İstanbul Demir ve Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, “Döviz bozdurma zorunluluğunun kaldırılması ihracatçıya destek açısından faydalı olacak” dedi. Tecdelioğlu ayrıca, reeskont kredilerinde yapılan indirimlerin de olumlu bir gelişme olduğunu belirtti.
İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister, “Döviz bozdurma zorunluluğunun kaldırılması aylardır talep ettiğimiz bir konu” ifadelerini kullanarak, %20’ye çekilmesi ve 50 bin dolar altındaki ihracat bedellerinin muaf tutulmasını önerdi. Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik de uygulamanın kaldırılmasını talep ettiklerini belirtti.
Farklı Görüşler ve Çözüm Önerileri
Merkez Bankası’na döviz bozdurma zorunluluğunun devam etmesinde bir sorun olmadığını düşünen TİM Yönetim Kurulu Üyesi Salih Zeki Poyraz, bu zorunluluğun %30 olarak devam edebileceğini ve teşvik priminin artırılması gerektiğini ifade etti. Plastik Sanayicileri Federasyonu (PLASFED) Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Karadeniz ise, ihracatçıların dövizlerini nasıl kullanacaklarına karar vermesi gerektiğini vurgulayarak, bu zorunluluğun sektör için ciddi zararlara yol açtığını belirtti.
Sonuç ve Beklentiler
Döviz bozdurma zorunluluğunun uygulandığı 2018 Eylül ayında Türkiye’nin brüt döviz rezervi 67 milyar dolardı. Şu anda brüt döviz rezervleri 92.3 milyar dolara ulaşmış durumda. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, rezerv konusunun artık bir endişe kaynağı olmaktan çıktığını belirterek, Türkiye’nin net rezervinin 50 milyar dolar civarına geldiğini ifade etti. Ekonomik koşulların iyileşmesiyle, ihracatçıların taleplerinin dikkate alınacağı ve döviz bozdurma zorunluluğunun kaldırılması için adımların atılacağı umulmaktadır.
