İstanbul’da Gelir Dağılımındaki Bozulma
İstanbul’da emekli sayısı ve aylıklarıyla ilgili yeni bir çalışma yayımlandı. Bu çalışma, son 10 yılda İstanbul’daki gelir dağılımındaki bozulmanın, Türkiye genelindeki duruma göre daha fazla olduğunu vurguladı. Çalışmada, hanehalkı kullanılabilir geliri üzerinden yapılan analizde, Türkiye için Gini Katsayısı’nın 2014 yılında 0,379 iken, 2024 yılında 0,039 puan artarak 0,418’e yükseldiği belirtildi. İstanbul için ise bu katsayı 2014 yılında 0,357 iken, 2024’te 0,071 puan artarak 0,428 oldu. Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça ise gelir dağılımında bozulmayı ifade etmektedir.
En Yoksul Grubun Durumu
Son 10 yıl içinde geliri en az artan grup, İstanbul’da en yoksul %20’lik kesim oldu. Hanehalkı kullanılabilir gelire göre sıralı %20’lik gruplar incelendiğinde, 2014 yılından itibaren ortalama geliri en az artan grup en yoksul kesim olurken, en fazla artan grup ise en yüksek gelir grubudur. En yoksul %20’lik grubun ortalama geliri son 10 yılda 10,8 katına çıkarken, en zengin %20’lik grubun ortalama geliri ise 14,5 katına yükseldi. Türkiye genelinde de benzer bir durum söz konusu; en yoksul %20’lik grubun ortalama geliri 10,7 kat artarken, en yüksek gelir grubunun ortalama geliri 12,6 katına çıktı.
Gelir Dağılımındaki Eşitsizlik
İstanbul’da en yüksek gelire sahip %10’luk kesimin, en yoksul %10’luk kesimin gelirine oranı son 10 yılda 9 kattan 14 kata yükseldi. Toplumun en yüksek gelir elde eden %10’unun elde ettiği payın, en düşük gelir elde eden %10’unun elde ettiği paya oranı (P90/P10 oranı), İstanbul’da 2014 yılında 9,25 iken, 2024 yılında 13,91’e yükseldi. Bu durum, gelir dağılımındaki eşitsizliğin arttığını göstermektedir.
İstanbul’daki Yoksul Sayısı
TÜİK’in 2024 yılına ait “Yoksulluk ve Yaşam Koşulları İstatistikleri” bültenine göre, İstanbul’daki yoksul sayısı 2 milyon 756 bin kişi olarak hesaplanmıştır. Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin %60’ı dikkate alınarak belirlenen yoksulluk sınırına göre, bu rakam önemli bir sosyal sorunu da gözler önüne seriyor.
Konut Masraflarının Etkisi
TÜİK Gelir Dağılımı ve Yaşam Koşulları Araştırması’na göre, yoksulluk sınırının altında olan bireylerin konut masraflarının kendilerine yük getirdiğini belirtenlerin oranı, 2021-2024 yılları arasında %88,9’dan %93,8’e yükseldi. Aynı dönemde, Tüketici Fiyat Endeksi’nde “Konut” kalemindeki artışın %423,7 olduğu gözlemlendi.
Yaşlı Nüfusun Yoksulluk Riski
Türkiye genelinde 100 yaşlı bireyden 23’ünün yoksulluk riski altında olduğu belirtiliyor. Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altında olanların oranı %29,3 olarak tespit edildi. 2021-2024 yılları arasında, 0-17 ve 18-64 yaş gruplarındaki bireyler için bu oranın azaldığı; ancak 65 yaş üstü nüfus için arttığı gözlemlendi. 2021 yılında Türkiye’de 100 yaşlıdan 17’si yoksulluk veya sosyal dışlanma riski altındayken, 2024 yılında bu oran 100 yaşlıdan 23’e çıkmıştır.
