Mevduat Büyüklüğüne Göre Faizlerdeki Ayrışmayı Etkileyen Faktörler
Bankanın internet sitesinin “Ekonomi Notları” bölümünde, “Mevduat Büyüklüğüne Göre Faizlerdeki Ayrışmayı Etkileyen Faktörler” başlıklı bir çalışma yayımlandı. Bu çalışmada, bankaların mevduat faiz oranlarının, mevduat büyüklüklerine göre belirgin bir şekilde farklılaştığına dikkat çekilmektedir. Özellikle küçük tutarlı mevduatlar, büyük tutarlı mevduatlara göre daha düşük faiz oranları ile karşılaşmaktadır.
Çalışmada, yüksek ve düşük tutarlı mevduat faiz oranları arasındaki farkın, enflasyon beklentilerinin bozulduğu ve para politikasının sıkılaştığı dönemlerde arttığı ifade edilmektedir. Ayrıca, “Mevduat büyüklüğüne göre faiz ayrışmasının boyutu, incelenen tüm dönemlerde bankaların büyüklüğüne duyarlıdır” ifadesiyle birlikte, bankaların likiditesinin de bu ayrışmada önemli bir rol oynadığı belirtilmiştir. Özellikle Türk lirasına geçiş hedeflerinin uygulandığı 2022 yılı son çeyreğinden itibaren faiz farklılaşmasının arttığı gözlemlenmiştir.
Mevduat büyüklüğünün, mevduat faiz oranları üzerinde etkili olan faktörlerden biri olduğu belirtildi. Analiz edilen son 10 yıllık dönemde, yüksek tutarlı mevduata uygulanan faiz oranlarının, düşük tutarlı mevduata uygulananlardan daha yüksek olduğu ifade edilmektedir. Çalışmada, “Literatürde de bahsedildiği üzere, yüksek tutarlı mevduat sahiplerinin finansal okuryazarlık düzeyinin daha yüksek olması, banka riskliliğini daha iyi takip etmeleri ve faiz oranlarındaki değişikliklere daha duyarlı olmaları, bankaların bu müşterilerine daha yüksek faiz sunmalarına neden olmaktadır.” değerlendirmesi yapılmıştır.
BANKALARIN BÜYÜKLÜĞÜNÜN ETKİSİ
Türkiye örneğinden elde edilen veriler, yüksek ve düşük tutarlı mevduat hesapları arasındaki faiz oranı farkının, enflasyon beklentilerinin bozulduğu ve para politikasının sıkılaştığı dönemlerde arttığını göstermektedir. Literatürle uyumlu şekilde, bankaların büyüklüğünün ve likidite durumlarının (piyasa fonlaması payının) da mevduat büyüklüğüne göre faiz farklılaşmasında etkili olduğu vurgulanmaktadır.
Çalışmada, ayrıca analiz döneminde uygulanan TL mevduat payının artırılmasına yönelik politikaların, faiz farkını yükselttiği tespit edilmiştir. Yine, banka spesifik değişkenler olarak mevduat dışı fonlama payı, maliyetleri, sermaye yeterlilik rasyosu ve kredi büyümesinin de dönemsel olarak mevduat faizlerinde etkili olduğu ifade edilmektedir.
Kur korumalı hesapların mevduattaki payı düştükçe ve enflasyon beklentileri iyileştikçe, faiz farkının azalacağı değerlendirilmektedir. Düşük tutarlı mevduata sahip yatırımcıların, yüksek tutarlı mevduata benzer faiz oranları alması, yatırımcıların tüketim yerine tasarruf yapma eğilimlerini artırarak enflasyon görünümüne olumlu katkı sağlayabilir.
