Ferit PARLAK
Mayıs ayında ihracatta Cumhuriyet tarihi rekoru kırıldı. Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe ile düzenlediği basın toplantısında, mayıs ayı dış ticaret sayılarını açıkladı. Bolat’ın açıklamasına nazaran, mayıs ayında ihracat yüzde 2,7 artışla 24 milyar 800 milyon doları geçerek Cumhuriyet tarihi rekoru kırdı. Bu 102 yıllık yani 1.224 aylık mal ihracat rekoru manasına geliyor.
Toplam mal ihracatı 2024 yılı Mayıs ayında 24,2 milyar dolar, 2025 yılı Nisan ayında ise 20,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Cumhuriyet tarihinin en yüksek 2’nci aylık ihracat bedeli 2024 Mayıs ayında 24.2 milyar dolarla kırılmıştı. Mayıs ayı prestijiyle son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatı da Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyi olan 265,5 milyar dolara yükseldi. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 1,9’luk artışla 5,0 milyar dolar net yükseliş sağlandı.
Takvimden kaybettik, pariteden kazandık
Mayıs ayında takvim tesiri ihracatı olumsuz yansırken, parite tesiri katkı sağladı. Atatürk’ü Anma Gençlik ve Spor Bayramı nedeniyle 19 Mayıs’ın tatil olması ve hafta sonunun 9 gün olarak gerçekleşmesi nedeniyle mayıs ayında takvim tesiri ihracatı 1,2 milyar dolar olumsuz etkiledi. Lakin parite geçen ayki ihracata olumlu yansıdı. Yapılan hesaplamaya nazaran, mayıs ayında parite ihracata 488,8 milyon dolar katkı sağladı. Böylelikle yalnızca paritenin tesiri, 12 dal ihracatının üzerinde oldu.
Dış ticaret açığı 6,5 milyar dolar
Sektörler özelinde bakıldığında otomotiv 3,9 milyar dolarla mayıs ayıda da liderliğini sürdürdü. Otomotivi, 2,8 milyar dolarla kimyevi unsurlar, 1,7 milyar dolarla elektrik elektronik, 1 milyar 520 milyon dolarla hazır giysi ve 1,5 milyon dolarla çelik takip etti. Toplamda 12 bölüm ihracatını artırdı. Otomotiv, elektrik-elektronik ve gemi-yat dalları bugüne kadar ki en yüksek ihracat bedellerine ulaştı. 14 kesim ise eksi yazdı. Mayıs ayında motorlu kara taşıtlarında 846 milyon dolar, yarı değerli taşlarda 500 milyon dolar, elektrikli makine cihazlarda 296 milyon dolar, kazan ve makinelerde 278 milyon dolar, gemilerde de 233 milyon dolarlık yaşandı.
Mayın ayında ithalat geçen yılın aynı ayına nazaran yüzde 2,1 artarak 31,3 milyar dolar oldu.
Böylece dış ticaret açığı mayısta ise 6,5 milyar dolar gerçekleşti. Nisanda 12,1 milyar dolar olan dış ticaret açığı yüzde 40’ın üzerinde geriledi. Mayıs ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 79,3 oldu. Yılın birinci 5 ayında ithalat ise yüzde 5,7’lik artışla 152 milyar dolar olarak gerçekleşti. Birinci 5 aylık dış açık ise 41 milyar dolar oldu. Bu periyotta ihracatın ithalatı karşılama oranı da yüzde 73’e çıktı.
Ocak-mayıs periyodunda 111 milyar dolara ulaştı
Ocak-mayıs periyodunda toplam ihracat yüzde 3,5 artışla 111 milyar dolara çıktı. Tıpkı sayı geçen yılın birinci 5 ayında 107,2 milyar dolardı. Böylece 3,7 milyar dolar net mal ihracatında artış sağlandı. Son 24 ayın 17’sinde aylık ihracatta artış sağlandı, 24 ayın 14’ünde tarihin en yüksek aylık ihracat sayılarına ulaşıldı. Ocak-mayıs periyodunda ihracatını en çok yükselten kesimlerin sırasıyla 1,5 milyar dolar artışla altın ve mücevher, 1,2 milyar dolar artışla motorlu kara taşıtları ve otomotiv, 770 milyon dolar artışla savunma sanayisi, 453 milyon dolar artışla elektrikli makine ve cihazlar, 349 milyon dolar artışla demir çelik ürünleri oldu. Ocak-mayıs periyodunda en çok ihracat gerçekleştirilen ülke 9,2 milyar dolarla Almanya oldu. Almanya’yı 7 milyar dolarla İngiltere, 6,6 milyar dolarla ABD, 5,8 milyar dolarla İtalya, 4,9 milyar dolarla Irak takip etti.
“Hizmetler ihracatında da artış bekliyoruz…
Ömer Bolat, hizmetler ihracatındaki gayeleri açıkladı. Bolat, “Hizmetler ihracatında da dünyada sahip olduğumuz hissemizi istikrarlı bir biçimde artırmaya devam ediyoruz.
Nitekim 2002 yılındaki 14 milyar dolarlık hizmetler ihracatı sayısından 2023 sonunda 106,6 milyar dolara ulaşarak hizmetler istikrarımızın net fazlası ise 57,3 milyar dolar seviyesine yükselmişti.2024 yılı için ise 110 milyar dolarlık bir hizmetler ihracatı maksadı belirlemiştik. 115,2 milyar dolara ulaşarak bu amacı aşmış olmanın sevincini yaşıyoruz. Böylece, hizmetler istikrarımızın net fazlası da 62 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır” dedi. 2025 yılı için hizmetler ihracatı amacının 121 milyar dolar olduğuna dikkat çeken Bolat, “2025 Mart ayında hizmetler ihracatımız, bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 3 azalarak 7,3 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.
2025 Ocak-Mart devrinde ise hizmetler ihracatımız, bir evvelki yılın birebir periyoduna nazaran yüzde 3,1 artış göstererek 21,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir.Mayıs ayında ise yıllıklandırılmış olarak, hizmetler ihracatımızın 116,4 milyar dolara yükseleceğini kestirim ediyoruz. Ocak- Mayıs 2025 periyodunda ise yüzde 3 artışla 39,6 milyar dolar olarak iddia ediyoruz” biçiminde konuştu.
Büyümenin 4’te biri yatırımlardan
Büyümenin 4’te biri yatırımlardan 2025 yılı birinci çeyreğinde GSYH’nin geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 2 arttığına dikkat çeken Bolat, “2002 yılında 238 milyar dolar olan cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında tarihimizde birinci sefer 1 trilyon dolar eşiğini aşarak, 1 trilyon 130 milyar dolara ulaşmıştı. 2025 yılının birinci çeyreği itibariyle ise 1 trilyon 371 milyar dolara yükselerek tüm vakitlerin ulusal gelir rekorunu yenilemiştir. Büyümenin ayrıntılarına baktığımızda, yüzde 2’lik büyümede yatırımların katkısı 0,5 puan olmuştur. Yani büyümenin yaklaşık 4’te 1’i yatırımlardan gelmiştir” biçiminde konuştu…
Mustafa Gültepe: Her adım motivasyonumuzu yükseltiyor
TİM Başkanı Mustafa Gültepe mayıs ayında bin 119 firmanın birinci kere ihracat yaptığını söyledi. Gültepe, 49 ülkede yüzde 50’nin, 96 ülkede yüzde 10’un üzerinde artış kaydettik. Genel tabloda ise 124 ülkeye ihracatımızı artırdık” dedi. Geçen hafta yayımlanan Yeni Yatırım Teşvik Sistemini de pahalandıran Mustafa Gültepe, şunları söyledi:
“Yeni sistemde finansman ve istihdam dayanaklarının artırılmasını, stratejik ve yüksek katma kıymetli yatırımların önceliklendirilmesini önemsiyoruz. Yatırım kredilerine faiz ve kâr hissesi dayanağı, makine alımlarına nakdi teşvik, vergi indirimi ve SGK dayanakları üretim gücümüzü artıracaktır. Dijital ve yeşil dönüşüm yatırımlarına, zelzele bölgesine, cazibe merkezlerine özel dayanakları son derece değerli buluyoruz. Rekabetçiliğimizi güçlendirme tarafında atılan her adım, alınan her karar motivasyonumuzu daha da artıracak. Elbette her şeyi devletten beklemiyoruz.”
“19 çeyrektir büyüyoruz”
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, geçtiğimiz Cuma günü 2025 yılı birinci çeyreğine ait büyüme datalarının açıklandığını hatırlatarak, “Veriler bize kararlılıkla uyguladığımız ekonomik programın olumlu sonuçlarını almaya devam ettiğimizi gösteriyor. Pandemide dahi büyüme performansını sürdürmeyi başaran Türkiye iktisadı; 2020 yılında yüzde 1,9, 2021 yılında yüzde 11,4, 2022 yılında yüzde 5,5, 2023 yılında yüzde 5,1, 2024 yılında ise yüzde 3,2 oranında büyümeyi başarmıştı. 2025 yılı birinci çeyreğinde ise Türkiye iktisadı global iktisatta yaşanan olumsuz şartlara ve artan belirsizliklere karşın son 19 çeyrektir üst üste büyümeye devam etmiştir” dedi.
