Türkiye’nin enerji ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayan Tüpraş, rafinaj kapasitesi ve stratejik önemi ile hem ekonomik hem de endüstriyel açıdan ülkenin en önemli şirketleri arasındadır. “Tüpraş kime ait?” ve “Tüpraş ne üretiyor?” gibi temel sorularının yanı sıra; Tüpraş’ın faaliyet alanları, ortaklık yapısı, halka arz geçmişi gibi konularda da bilgi almak için yazımızı okumaya devam edebilirsin.
Tüpraş Nedir? Ne İş Yapar?
Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş., kısa adıyla Tüpraş, 1983 yılında devlete ait dört rafinerinin birleştirilmesiyle kurulan ve bugün Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşları arasında sayılan bir şirkettir. Peki, İzmit, İzmir, Kırıkkale ve Batman’daki dört rafinerisiyle yılda 30 milyon ton ham petrol işleme kapasitesine sahip Tüpraş ne iş yapar?
Tüpraş’ın ana faaliyet alanı ham petrolü işleyerek motorin, benzin, jet yakıtı, LPG, fuel oil, bitüm, nafta ve baz yağlar gibi ürünlere dönüştürmektir. Ayrıca elektrik üretimi, petrokimya ve enerji teknolojileri alanlarında da büyük yatırımlar yapar. Hem iç piyasaya hem de ihracata hizmet verirken enerji arz güvenliği açısından da stratejik bir rol üstlenir.
Tüpraş Sahibi Kim?
Tüpraş’a yatırım yapmak istiyorsan “Tüpraş kimin?” sorusunun yanıtını merak ediyor olabilirsin. Tüpraş’ın hisselerinin büyük bölümü, Koç Holding’in kontrolündeki Enerji Yatırımları A.Ş.’ye aittir. Şirketin %51 oranındaki kamu hissesi, 2005 yılında blok satışla Koç-Shell Ortak Girişim Grubu’na devredildi. 2013 yılında Shell’in elindeki pay da Koç Holding’e geçince Tüpraş’ın kontrolü tamamen Koç Holding’e geçmiş oldu. Bu da tek bir Tüpraş sahibi olmadığını, şirkette ortaklık yapısı olduğunu gösterir. Güncel ortaklık yapısında Enerji Yatırımları A.Ş. %46,4, Koç Holding %6,35 ve Koç Ailesi’ne bağlı diğer şirketler %0,47 pay sahibidir. Halka açık kısmı ise yaklaşık %46,78 oranındadır.
Tüpraş Nerenin Firması?
Tüpraş, Türkiye merkezli ve %100 yerli bir şirkettir. Şirketin genel merkezi 2021 yılına kadar Kocaeli’nin Körfez ilçesindeyken daha sonra İstanbul’a taşınmıştır. Dört rafinerisi Türkiye’nin farklı bölgelerinde (İzmit, İzmir-Aliağa, Kırıkkale, Batman) yer alır. Tüpraş, Türkiye’nin enerji sektöründeki yerli ve milli aktörlerinden biri olarak ulusal stratejide önemli bir yere sahiptir. Şirket, yalnızca Türkiye’nin değil Avrupa’nın da en büyük rafineri şirketlerinden biri olarak bilinir.
Tüpraş Ne Zaman Halka Arz Oldu?
Tüpraş, ilk halka arzını 28 Mayıs 1991 tarihinde gerçekleştirmiştir. İlk etapta yalnızca %2,5 Tüpraş hisse Borsa İstanbul’da işlem görmeye başlamıştır. 1999 yılında bu oran %3,58’e, 2000 yılında ise %34,24’e yükselmiştir. 2005’teki blok satışla birlikte özelleştirme süreci tamamlanmış ve büyük ortaklık Koç-Shell grubuna devredilmiştir. Günümüzde şirketin hisselerinin yaklaşık yarısı halka açıktır.
Tüpraş Hangi Fiyat İle Halka Arz Oldu
Tüpraş’ın 1991 yılındaki halka arzında hisse fiyatı 2.000 TL olarak belirlenmişti. Bu rakam o dönemin piyasa koşullarında yüksek kabul ediliyordu. Halka arz, yatırımcılar tarafından büyük ilgi gördü. 2005 yılında yapılan blok satışın bedeli ise toplam 4,14 milyar Amerikan doları olarak kayda geçti. Şirket hisseleri hala Borsa İstanbul’da işlem gören en hacimli ve değerli pay senetleri arasındadır. Ayrıca, Tüpraş’ın zaman içinde artan işlem hacmi, kurumsal yatırımcıların yanı sıra bireysel yatırımcılar için de cazip bir portföy kalemi haline gelmesini sağladı. Endeks ağırlığı yüksek olduğu için BIST 30 ve BIST 100 gibi ana endekslerde de önemli bir temsil gücüne sahiptir.
