Ayakkabıda yüzde 10 ek vergi ithalatı kesemedi

Nurdoğan A. ERGÜN

Dış ticaretin ithalat lehi­ne büyüdüğü ayakkabı dalında ocak ayın­daki dış ticaret açığı 120 milyon dolara çıktı. Bu yılın birinci ayında 92 milyon dolarlık ihracat ya­pan dalın ithalat bedeli ise 211 milyon dolar oldu. İthalatın yüzde 80’i spor ayakkabılardan oluştu.

İthalata uygulanan ver­ginin yılbaşından itibaren yüzde 10 artırılması ve KOBİ ölçeğinde firmalara işçi başına 2 bin 500 liralık istihdam takviyesi ve­rilmesinin bölüme nefes aldır­dığını belirten Türkiye Ayakka­bı Sanayicileri Derneği (TASD) Başkanı Berke İçten, 31 Aralık’ta ithalata getirilen yüzde 10’luk ek vergi ile muhafaza önlemleri­nin yüzde 40’a çıktığını hatırlat­tı.

İthalatı tedbire manasında ek yüzde 10’un da kâfi olmadığı­nı söyleyen İçten, “Yüzde 10’luk muhafaza tedbirinin önümüzdeki aylarda ithalatı kısmen de olsa frenleyeceğini umut ediyoruz” dedi. İçten, ayakkabı dış ticare­tindeki açığın 2025’te de arta­rak devam ettiğini söyledi. İçten, ayakkabıda 2024’ün tamamında 550 milyon dolar olan dış ticaret açığının bu yıl yalnızca ocak ayın­da 120 milyon dolara ulaştığını bildirdi.

TASD tarafından 72’ncisi dü­zenlenen ve alanında Avrupa’nın en büyüğü olan AYMOD Ulusla­rarası Ayakkabı Moda Fuarı’n­da konuşan İçten, son 2,5 yıldır birbirinden güçlü problemlerle kar­şı karşıya kaldığının altını çizdi. Bilhassa girdi maliyetleri ile kur ortasındaki makasın açılmasıy­la bölümün rekabetçiliğin ziyan gördüğünü ve ithalatın cazip ha­le geldiğini belirten İçten, şunla­rı söyledi: “2021’i 500 milyon do­lar, 2022’yi ise 350 milyon dolar dış ticaret ziyadesiyle kapatmış­tık.

Rekabetçilikte yaşadığımız meselelere paralel olarak ihraca­tımız gerilerken, ithalatta ola­ğanüstü bir artışla karşı karşıya kaldık. 2023’te 147 milyon dolar, 2024’te ise 550 milyon dolar dış ticaret açığı verdik. Yıllık 24-25 milyon çift civarındaki ithalat, geçen yıl üç kat artışla 76 milyon ikili ulaştı. Ayakkabı dış ticare­tinde ülkemiz aleyhine dönen açık bu yıl da büyümeye devam ediyor. Ocak ayında ihracatımız yüzde 14 daralarak 92 milyon dolara geriledi. İthalat ise yüz­de 54,5 artışla 212 milyon dolara yükseldi.

Daha birinci aydan 120 mil­yon dolar cari açık verdik. İthala­ta uygulanan verginin yılbaşın­dan itibaren yüzde 10 artırılma­sı ve KOBİ ölçeğinde firmalara işçi başına 2 bin 500 liralık istihdam dayanağı verilmesi sek­töre nefes aldırdı. Yüzde 10’luk muhafaza tedbirinin önümüzdeki aylarda ithalatı kısmen de olsa frenleyeceğini umut ediyoruz.”

Hammaddeye muhafaza eleştirisi

Berke İçten, bu şiddetli süreçte bilhassa maliyetleri düşürecek siyasetlerin büyük ehemmiyet taşı­dığının altını çizdi. Türkiye’deki üreticinin 16 dolarlık bir ayakka­bıda kullanılan malzemeyi Çin’e nazaran 3,9 dolar daha değerliye te­darik edebildiğinin altını çizen İçten, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bir ayakkabı yaklaşık 50 fark­lı gereçten oluşuyor.

Ülke­mizde kâfi üretimi olmayan yapay deri, air file kumaş, dokumacılık gereçleri, destek malzeme­ler, aksesuarlar ve tabanları it­hal etmek durumundayız. An­cak bu materyallerin ithalatın­da yüzde 150’ye varan gümrük vergisi ödemek durumunda ka­lıyoruz. Meğer biz bu materyalleri katma pahalı eser yapmak için ithal ediyoruz. Münasebetiyle ham­madde yarı mamul ithalatından çekinmemeliyiz. Örneğin Viet­nam’ın ayakkabıda neredeyse hiç yan endüstrisi yok ve yıllık 2,2 milyar dolarlık yapay deri ve 1 mil­yar dolarlık taban ithal ediyor.

Vietnam, gümrüksüz ithal etti­ği bu malzemeyi işleyerek hem iç piyasanın muhtaçlığını karşılıyor hem de yaklaşık 28 milyar dolar­lık ayakkabı ihracatı gerçekleşti­riyor. Ülkemizde de hammadde ve yarı mamul ithalatında vergi sıfırlanabilir. Yan sanayi için de SGK indirimi, güç teşviki, ki­ra yardımı ya da teknolojik ma­kinelerle ilgili indirimler düşü­nülebilir.”

Karaca: Programın ismi ‘kurulu kapasite koruma’ olmalı

İstanbul Deri ve Deri Mamul­leri İhracatçıları Birliği (İD­MİB) Lideri İnanç Karaca ise, dalda kan kaybının 2025’te de devam ettiğine dikkat çekti. Deri ve deri mamulleri kesimi için master plan oluşturmaya karar verdiklerini bildiren Ka­raca, “Bugünü düşünürken ge­leceği de kurgulamak zorunda­yız.

Dernek, vakıf ve birlik baş­kanlarımızla orta vadeli master plan komitesini kurduk. Birinci evvel dünyanın gerçeklerine uy­gun verimliliği artırmaya odak­lanacağız. İnşallah yılsonuna kadar kesimin master planı­nı devreye alacağız” dedi. KOS­GEB eliyle sağlanan istihdam dayanak programı kapsamına yan endüstrinin alınmasını da talep eden Karaca, “Programın ismi is­tihdam müdafaa paketi. Lakin bu şartlarda 2025’te de istihdamı korumak güç olacak. O nedenle paketin isminin ‘kurulu kapasite koruma’ paketi olmasını istiyo­ruz” diye konuştu.

“Enflasyon yüzde 20’lere düşmeden bize rahat yok”

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gülte­pe, 36 yıldır düzenlenen AY­MOD’un birçok bölüme ilham kaynağı olduğunu söyledi. Avrupa’daki fuarlar kan kay­bederken, İstanbul’un son yıllarda birbirinden başarılı or­ganizasyonlara imza attığını vurgulayan Gültepe, “İnanıyo­rum ki İstanbul’u dünyanın en kıymetli fuar merkezlerinden biri yapacağız” dedi.

2022’den itibaren enflasyonda görü­len artışın üretimden değil, tüketimden kaynaklandığını lisana getiren Gültepe, “En sıkıntı devrin geride kaldığına ina­nıyorum. Enflasyona paralel olarak faiz oranlarının aşağıya inmesiyle bir arada, bilhassa ikinci yarıdan itibaren sanayi­yi ve ihracatı daha fazla des­tekleyecek siyasetler ortaya koyulacağını öngörüyoruz.

Sorunlarımızı ilgili bakanlıkla­rımıza ve kurumlarımıza her fırsatta anlatıyoruz. Üretimde ve ihracatta yaşadığımız so­runların herkes farkında. Lakin enflasyonu düşürmeye odak­lanan bir program var. Enflas­yon yüzde 20’lere inmeden bize rahat yok. Bizim de bu sü­reçte verimliliğimizi ve perfor­mansımızı artırmamız değerli. Deri ve deri mamulleri dalı özelinde yeni bir hareket planı­na gereksinim var. TİM olarak biz de bu bahiste her türlü katkıyı vermeye hazırız” dedi.

72’nci defa kapılarını açtı

İstanbul Fuar Merkezi’nde (İFM) düzenlenen AYMOD Ulus­lararası Ayakkabı Moda Fuarı’n­da, 29’u yabancı 270 firma katı­lımcı olarak yer alıyor. 22 Mart’a kadar devam edecek fuarı, 20 bin kişinin ziyaret etmesi bekle­niyor. Yabancı ziyaretçilerden 590’ının yol ve konaklama gi­derleri, alım heyetleri programı kapsamında TASD tarafından karşılandı. 72’nci organizas­yonla birlikte AYMOD dijital platforma da taşındı. Fiziki fuar kapandıktan sonra da firmalar ve alıcılar aymod.com üzerin­den birbirleriyle iş ilişkileri kurabilecekler. Fuara bilhassa ABD ve Kanada’dan alım heyet­lerinin katıldığı dikkat çekti.