Recep ERÇİN
Türk dokumacılık kesimi 2025 yılının birinci dört ayında yaklaşık 3,2 milyar dolarlık ihracat geliri elde etti. Geçen yılın birebir devrine kıyasla yüzde 2,7’lik bir artış kelam konusu.
Son 12 aylık ihracat fiyatı da 9,5 milyar doları aştı. Merkez Bankası tarafından yayınlanan kapasite kullanım raporu datalarına nazaran mayıs ayı prestijiyle dokuma bölümünde bu oran yüzde 68,5 seviyesine indi. Geçen yıl nisan ayında dalın kapasite kullanımı yüzde 72,9 seviyesindeydi. Kapasite kullanım oranlarına aylar prestijiyle baktığımızda bir yıllık devirdeki düşük eğilimi dikkat çekiyor.
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği (İTHİB) Yönetim Kurulu Başkanı Ahmet Öksüz, sektörün genel durumunu “Keyif yok” halinde söz etti. Kesimde ödeme vadelerinin 120 aya kadar çıktığını belirten Öksüz, son faiz kararı için “Artış makus oldu. Yani biraz dövizi frenlemek için yaptılar lakin döviz artmasa da işletmeler fiyatları artırmaya otomatiğe bağlamış. Gittiğimiz restoranda, kasapta, manavda bunun yansımalarını çok net görüyoruz” dedi.
“İthalat cazip hale geldi”
Geçen günlerde İstanbul’daki ofisinde ziyaret ettiğimiz Öksüz, dokuma dalının çatı birliklerinden İTHİB’in lideri olsa da yönetim kurulu üyesi bulunduğu Kahramanmaraşlı KİPAŞ Holding hasebiyle hazır giysiden kağıda, çimentodan besine kadar birçok dalı içeriden takip ediyor. Bu manada gerçek dalın genel bir fotoğrafını çeken Öksüz, “İhracat biraz düştü. İşler zayıfladı.
İthalat cazip hale geldi” diye konuştu. Son periyotta Çinli firmaların bilhassa menşe değiştirerek ABD tarifelerini aşmak için Türkiye’de de yatırımlarını artırdıkları gözleniyor. Bu noktada dokuma bölümüne bir Çinli yatırımı bekleyip beklemediklerini Öksüz’e sorduğumuzda, “Çinliler dokumaya girmez. Bizde maliyetler yüksek. Bir çalışanın patrona maliyeti 1.100- 1.200 dolara çıkıyor. 700-800 dolarlara inmesi lazım” bilgilerini verdi.
Beyana tabi metot sakıncalı
Dahilde Sürece Rejimi (DİR) konusunda daha evvel de gündeme getirdikleri uygunsuz ithalat meselesinin devam ettiğini kaydeden Ahmet Öksüz, “İplik yüzde 70 vergisiz geliyor.
Polyester yüzde 50’ye yakın. Önemli vergi kaybı var” tabirlerini kullandı. DİR kapsamına görmeyecek eserlerin DİR dahilinde vergisiz bir biçimde ithal edilmesinin önüne geçmek için konteyner bazında inceleme yapılmasını öneren Öksüz, beyana tabi prosedürün sakıncalar doğurduğunu bu yüzden son devirde ithalatın da ucuzlamasıyla birlikte içeride üretimi olan eserlerde dahi ithalatın arttığına dikkat çekti.
Trump tarifeleri ile birlikte Türk dokumacılık dalının de ABD pazarından beklentilerinin arttığını tabir eden Öksüz, “Trump periyodunu güzel pahalandırmak lazım. Bir yeşil ışık yanmıştı, öncelikli sektördük” diye konuştu. Kapasite oranlarının düşüklüğüne dikkat çeken Öksüz, toparlanma olması durumunda ihracatta da yüzde 20’lik bir artışın görülebileceğini kelamlarına ekledi.
Giyim dalı daha emek ağır olduğu için maliyet kanalı yüzünden daha fazla etkilendiğini kaydeden Öksüz, “Önceden hammadde ülkede dikilip elbise olurken artık hazır giyside işler düştüğü için kumaş dışarıya gitmeye başladı. İçeride fiyat tutmayınca dışarıya yönelim oldu. Mevcut durum devam ederse bu da bu türlü gider” iletileri verdi.
Giyimde göç alan Mısır, ihracatta 5 basamak yükseldi
Türkiye’nin dokumacılık üretiminde kapasite düşerken eserleri kimler alıyor? Son devirde ihracatın en süratli arttığı ülkelerden biri Mısır. Mısır’a dokuma ihracatı Nisan 2025’te geçen yılın birebir ayına nazaran yüzde 65,3 arttı. Birinci dört aydaki artış yüzde 59,4 oldu.
Bu ülkenin Türk dokumacılık ve hammaddeleri ihracatından aldığı hisse yüzde 5’ye yükseldi. 2023’ün sonunda Türkiye’nin dokuma ihracatından aldığı yüzde 3’lük hisseyle 10’uncu büyük pazar olan Mısır, son yıllarda Türk hazır giysi firmalarının burada yatırımlarını artırarak tedariklerini Türkiye’den sağlamalarının da tesiriyle Nisan 2025 prestijiyle 5’inci büyük pazar oldu. Birinci dört ayda Mısır’a yaklaşık 192 milyon dolarlık dokuma eseri satıldı.
TKİB’in aylık datalarından yaptığımız derlemeye nazaran en çok ihracat yapılan birinci dört ülke ve hisseleri ise şöyle: İtalya (%7,6), ABD (%6,1), Almanya (%6), İspanya (%5,3). 2025’in birinci dört ayında en çok ihracat yapılan 20 ülke ortasında Mısır dışında ihracatın en süratli arttığı ülkeler ise şöyle: Pakistan (%78,2), Çin (%51). Geçen yıl nisan ayında Türkiye’nin ihracatından aldığı yüzde 1,3’lük hisseyle 27’nci sırada bulunan Çin’in bu yılın nisan ayında hissesini yüzde 1,9’a çıkararak 17. büyük pazar olması dikkat çekiyor.
