Recep ERÇİN
MÜSİAD ve Uluslararası Teknolojik Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Vakfı (UTESAV), Orta Gelir Tuzağından Çıkış başlıklı raporunu açıkladı. Raporun temel çıkış noktası; 2000’lerde finans alanındaki birinci reformları gerçekleştiren Türkiye’nin, 2010’larda nakdî genişleme dönemi ile birlikte ikinci jenerasyon reformları yapmaması yüzünden, bugün verimsiz bir ekonomik büyüme ile karşı karşıya kalması olarak özetlendi. Prof. Dr. Nurullah Gür tarafından kaleme alınan rapora ait düzenlenen sohbet toplantısında konuşan MÜSİAD Başkanı Burhan Özdemir, Türkiye’nin mutlak surette ikinci kuşak ıslahatları hayata geçirmesi gerektiğini söz etti.
Türkiye’nin gayeli bir kalkınma stratejisi güdülmediği için para bolluğu devrindeki fırsatı kaçırdığını ve imkânı olduğu halde ıslahatları hayata geçirmediğini vurgulayan Özdemir, “Birçok OSB’de teşvik almak için fabrika inşa edilmiş fakat içi boş.
Ben çok üst seviye devlet kademesi ile yapılan toplantıda da bunu söyledim; bence daha çok gerçek sektör sorumlu ve hatalı. Finansmana erişimin zorlaştığı ve sanayicinin adım atacak yeri olmadığı söyleniyor lakin para ucuzken de biz aldık ve yeni fabrikalar mı kurduk? Yeni makineler mi aldık? Para ucuz olsa gerçek kesim yine birebir kusura düşecek” dedi.
“Büyüme var lakin niteliği tartışmalı”
MÜSİAD Başkanı Özdemir’in tespit ve yorumları özetle şöyle oldu:
-Enflasyona karşı doların baskılandığı bir devirde dolar bazında yüksek gelirin nasıl okunması gerektiği konusu tartışmalı.
-Ülkemiz milletlerarası sermayeye çok bağımlı hale geldi.
-Büyüme var lakin tabana çok da yayılmadığını görüyoruz.
-Kamu ile gerçek dal paydaşları ortasında bir eşgüdüm sağlanmadı.
-Ülkemiz büyüyor bu bir başarı lakin büyüme ne kadar nitelikli son derece tartışmalı.
-Yüksek gelir kümesine geçeceğiz lakin ne kadar üretkenlik artışı ve nitelikli olduğu tartışma konusu. Hane halkının bundan ne kadar hisse aldığı kıymetli.
-Yüksek gelirli ülkeler ligine girerken emek ağır kesimlerle gidemeyeceğimiz aşikâr.
-Emek ağır dallardan dokuma Mısır’a gidiyor. Tamam dokumadan çıkalım lakin o insanlar nerede istihdam edilecek?
“Gelir artar lakin sosyolojik yapı bozulur”
-2008’den sonraki mali genişlemeyi biz ıskaladık. O dönemki ıslahatları o gün uygulamaya başlamış olsaydık zati önemli gelişmiş bir ülke olarak o dönemki kaynağı çok daha anlamlı kullanabilirdik.
-Daha çok şirketleri döviz bazında borçlandırma yolunda benzeri iş alanları iştigal eden işletmelerin misal yatırımları yapması yüzünden çok fazla atıl kapasite oluştu. Yatırımlar ikinci, üçüncü jenerasyon alanlara yönelmedi.
-Devlet Planlama Teşkilatı’nın tasfiyesi en büyük problemlerden bir tanesi idi.
-Vergi siyasetlerinin adil olmadığını düşünüyoruz. Islahat önerisi üzerine çalışıyoruz.
-Katma bedeli yüksek ihracat; ithal bir eserin üzerine bir kamera takıp ihraç edince katma pahalı oluyor lakin ipliğinden, işçiliğine Türk olan pantolon üreten teşvikten faydalanamıyor.
-Reformlar yapılmazsa da büyüme olur ancak kalkınma olmaz. Gelir tabana yayılmaz; bu rapor onu söylüyor. Gelir artacak lakin sosyolojik yapı darmaduman olacak. 20 bin dolar geliri olanla 3 bin dolar olan gettolar oluşacak.
Gıdaya ‘tam maliyet temelli’ fiyat kriteri önerdi
MÜSİAD olarak fiyatlama davranışları üzerine çalışma yaptıklarını anlatan Genel Lider Özdemir, şunları lisana getirdi: “Ben inşaat yüksek mühendisiyim lakin müteahhit değilim. Müşavirlik işlerim var. İnşaatta şu vardır. Kamu ünite fiyatları açıklar. Tam maliyet temelli fiyatlama metodolojisi vardır. Bir duvara kaç tuğla vs. kilin maliyetine kadar iner. Ünite fiyat tahlili çıkar. Devlet ‘fiyat budur’ der.
Üzerinde fiyat verilemez. Bunun inşaatta uygulaması var besinde ve diğer hiçbir bölümde uygulamıyoruz. Dondurma fiyatını bir marka belirliyor. Orada ne ise çıpa ona nazaran oluyor. Bir kahve içeceksiniz burada 50, orada 100, diğer yerde 300 lira. Hane halkına dokunan kimi temel tüketim kalemlerine yönelik tam maliyet fiyatlama sistemi geçilebilir.”
“48 yaşında istemeyerek emekli oldum”
Erken emekliliği eleştiren MÜSİAD Başkanı Özdemir, “Ben 48 yaşındayım ancak istemeye istemeye emekli oldum. İkinci kuşak ıslahat dediğimiz şu; bayramda bana 5 bin lira ikramiye yatıyor. Onu bana değil muhtaçlığı olana yatıracak bir sistem” dedi. Özdemir, ülkede hangi dala hangi nitelikte işçi lazımsa ona nazaran bir eğitim ve iş gücü ıslahatı yapılmasını önerdi. Özdemir, ihracat teşviki ile tahlil aramak yerine çocuklu ve kirada oturan ailelere takviye verilerek de iş gücü maliyetlerinin ucuzlatılabileceği metotlar olduğunu anlattı.
TÜSİAD’a “tebrik” sitemi
“Orta Gelir Tuzağından Çıkış” raporundan hareketle MÜSİAD Genel Başkanı Özdemir’e, TÜSİAD-Türkonfed’in “Orta demokrasi tuzağı” kavramını da bunun yanına koyduğunu, kendilerinin bu görüşe katılıp katılmadığını sorduğumuzda şu karşılığı aldık: “TÜSİAD ülkemizin güzide bir kurumu. Lakin tabi haklı haksız yaşadıkları bir süreç var. Açıkçası o süreçte söyledikleri ve paylaştıkları şeyleri tasvip etmiyoruz. İş dünyasının o kadar gireceği bahisler olduğunu düşünmüyorum.
Ama onların da fikri ise fikridir. Benim haddime değil. Bunun karşılığında gördükleri yaklaşımın sert olduğunu düşünüyorum. Daha yumuşak yürütülebilirdi. Lakin TÜSİAD bizi yeni genel konseyde tebrik etmedi. Demokrasi, hukuk üzere kavramlar; o kavramların işlemediğini tez edenlerin eline geçince de çok fazla işlediği söylenemez. Önemli bir kamplaşma var. Demokrasi denince neyin demokrasisi olduğunu da tabir etmekte yarar var.”
“Yoğun sermaye girişleri tembelliğe itti”
Raporun müellifi Prof. Dr. Nurullah Gür’ün değerlendirmeleri ise özetle şöyle oldu: “Ana argüman şu; ağır sermaye girişleri maalesef Türkiye’yi kalkındırma noktasında bir yarar sağlamadı. Süreksiz refah artışı sağladı lakin ülkeyi bir tembelliğe soktu. Birinci kuşak ıslahatlar kamu maliyesini düzeltmek üzerineydi. Türkiye’de teşvikler seçici değil. Kesim odaklı siyasetlere 2008’den sonra geçmemiz gerekiyordu. 8-10 yıldır geriden takip var. Bol sermaye bu siyasetlere olan gereksinimi öteledi. İçerde dışarda yaşananlar da etkiledi. 2018’den sonra yerli-milli endüstriyi önceleyen siyasetler uygulanmaya başladı. Fakat kâfi değil, düzgün işlemiyor.”
“Asgari fiyatta birebir yerdeyim”
MÜSİAD Genel Başkanı Özdemir, geçen günlerde taban fiyat artırımına yönelik “gerçekleşen enflasyonun dikkate alınması ve bunun üzerine büyümenin eklenmesini” önermişti. Bu teklif tartışmalara neden oldu. Mevzu sorulduğunda “Aynı yerdeyim” diyen Özdemir, “Kurum görüşümüz değildi. Ancak benim fikrim bu. Yarın da birebir karşılığı veririm. Birbirimizi kandırmamıza gerek yok. Hane halkının çok daha yüksek hissettiği bir enflasyon var. Yüzde 16 üzerine 4-5 koyalım denirse sosyo-ekonomik manada kopuştan kelam ederiz. En azından gerçekleşen enflasyon ve üzerine olması yüzde 35 açıklaması gerekir” diye konuştu.
“Sosyalist değil İslami bir duruş”
Gerek ücretlilere kira takviyesi, gerekse taban fiyat açıklamaları üzerine Özdemir’e, “MÜSİAD telaffuz mi değiştiriyor, ortanın solu bir telaffuz?” sorusunu yönelttik. “Sosyalist filan üzere kavramlar değil hümanist ve insan odaklı olmamız gerektiğini düşünüyorum” diyen Özdemir, “Kendi kurumumdan hareketle, sizin şirketinizde çalışan beşerler keyifli değilse yapması gereken işi yapmazlar. Bir şirketin sahibi yalnızca para odaklı çalışıyorsa o yararın helal olduğunu düşünmüyorum. Biz şirketimizde yılda 2 sefer fiyat artışı yapıyoruz. Başımı yastığa rahat koyuyorum. İslami bir duruş… İnsani bir bakış. Çalışacak insan bulunamıyor. Artık beşerler o paraya çalışmak istemiyor., haksız da değiller” sözlerini kullandı.
