Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Türkiye, 2024 yılı itibarıyla mal ihracatını 2023 yılına göre %2.5 oranında artırarak 262 milyar dolar seviyesine ulaştı. Bu yıl ihracatta bir rekor kırılırken, 264 milyar dolar olarak belirlenen Orta Vadeli Program (OVP) hedefinin altında kalınması dikkat çekti. İthalat ise %4,9 gerileyerek 344 milyar 85 milyon dolara düştü. Bu gelişmeler sonucunda dış ticaret açığı 2024’te %22.7 oranında azalarak 82 milyar 160 milyon dolara indi. İhracatın ithalatı karşılama oranı ise %76.1 olarak belirlendi.
Geçtiğimiz yıl, ihracata en büyük katkıyı 37.2 milyar dolarla otomotiv sektörü sağladı. Bunu 30.8 milyar dolarla kimyevi maddeler, 17.9 milyar dolarla hazır giyim ve konfeksiyon takip etti. 2024 yılı ihracat rakamlarının açıklandığı programda, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, her yıl artan dış ticaret rakamlarının hükümet ve özel sektör iş birliği ile mümkün olduğunu belirtti. Türk ürünlerini dünyanın dört bir yanına ulaştıran ihracatçılara destek olmaya devam edeceklerini vurguladı.
Yeni ihracat planının yolda olduğunu kaydeden Cumhurbaşkanı, bu plan ile yurtdışı fuar katılımlarının kapsamının genişletileceğini ve başvuru sürelerinin kısaltılacağını ifade etti. Ayrıca, ihracatçıların uzun zamandır beklediği %30 dövizi Merkez Bankası’na bozdurma zorunluluğu ile ilgili bir açıklama yapmadı; fakat bu yıl ihracatçılara 33 milyar TL’lik destek bütçesi ayıracaklarını duyurdu ve yeni rekorlar beklediğini belirtti. Erdoğan, “280 milyar doları mal ihracatı olmak üzere, yıl sonunda 390 milyar dolarlık ihracat rekorunu görmek istiyorum” dedi.
Belirsizliklerle Dolu Bir Yıl
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 2024 yılında Türkiye’nin dış ticaret alanındaki ivmenin tüm yönleriyle inceleneceğini belirterek, şu sözleri ekledi: “Dış ticaret rakamlarının objektif değerlendirilmesinde, Türkiye olarak son derece sancılı ve belirsizliklerle dolu bir yıl geçirdiğimiz göz önünde bulundurulmalıdır. Jeopolitik gerilimler, siyasi çalkantılar ve henüz istenilen seviyelere gelemeyen enflasyon mücadelesi dünyada geçen yıla damgasını vurdu.”
2025 yılı için daha iyi bir yıl beklentisi olduğunu ve küresel ekonomik faaliyetin toparlanmakla birlikte salgın öncesi ortalamaların altında seyredebileceğini ifade eden Erdoğan, “Küresel mal ve hizmet ticareti 2025 yılı için olumlu sinyaller vermesine karşın, çözüme kavuşturulamayan sıcak çatışmalar ve jeopolitik gerilimler nedeniyle daha temkinli hareket etmemiz gerekecek” şeklinde konuştu. Küresel ekonomide ve bölgede yaşanan zorluklara rağmen Türkiye’nin hedeflerine doğru emin adımlarla ilerlediğini belirten Erdoğan, “2025 yılı için net ihracat ve sabit sermaye yatırımlarının desteğiyle %4 büyüme oranına ulaşmayı hedefliyoruz” dedi.
İhracat Rekorları ve Bakanlık Destekleri
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, Türkiye’nin son 12 ayda aylık mal ihracatında 7 kez Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdığını duyurdu. Geçtiğimiz yıl, küresel ticarette değişim ve belirsizlik ortamının yoğun yaşandığına dikkat çeken Bolat, “2025 yılı için bir miktar iyileşme tahminleri yapılmakta, ancak bu yıl da uluslararası ticaret ve ekonomi üzerinde ciddi belirsizlikler devam etmektedir. Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) göre küresel ticarette 2025’te %3’lük bir artış bekleniyor. Türkiye ekonomisi, bu sıkıntılı süreçlere rağmen üretmeye, istihdam sağlamaya ve Türk mallarını dünyanın dört bir yanına ihraç etmeye devam etti” dedi.
Büyümenin yarısından fazlasının net mal ve hizmet ihracatından geldiğini vurgulayan Bolat, “İhracat, yalnızca bir kelimeden veya döviz geliri kavramından ibaret değildir. İhracat, mal ve hizmetler için yatırım, üretim, istihdam sağlama, döviz kazanma ve zorunlu ithalat için döviz kaynağı oluşturma gibi birçok önemli yönü olan bir ekosistemdir. Bu başarı, dış ticaret açığını dengeleyerek, döviz piyasalarında ve makro ekonomik istikrara katkı sağlıyor” diye konuştu.
Bakan Bolat, Türk Eximbank’ın sermayesini 4 kat artırarak 55.3 milyar liraya çıkardıklarını ve bankanın bu yıl 48.7 milyar dolarlık destekle ihracatçılara önemli bir güç kaynağı olduğunu belirtti. İhracata verilen destekleri şöyle sıraladı:
- Ticaret Bakanlığı olarak yıllık bütçemizin yaklaşık %60’ını ihracatçılara destek vermek üzere kullanıyoruz.
- 2024 yılı için başlangıçta 21.3 milyar lira olarak belirlenen destek miktarına 3.4 milyar lira ekleyerek 24.7 milyar lirayı mal ve hizmet ihracatçılarının kullanımına sunduk.
- 2025’te 33 milyar liralık destek bütçesi hedefliyoruz.
Hizmetler ihracatını daha üst seviyelere çıkarmak için verdikleri desteklere de değinen Bakan, bugüne kadar yurtdışı müteahhitlik sektörünün 137 ülkede 536 milyar doları aşan 12 bin 462 proje ve teknik müşavirlik sektörünün 138 ülkede 3.5 milyar doları aşan 2 bin 993 proje üstlendiğini hatırlattı. Bolat, “Bu yıl 30 milyar dolarlık müteahhitlik, teknik müşavirlikte ise 250 milyon dolarlık proje hedefliyoruz” dedi.
İhracatçılardan Beklentiler
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, 2023’ün ardından 2024 yılının da ihracatçılar için zorlu geçtiğini belirtti. Küresel talebin yavaş seyrettiği bir dönemde özellikle emek yoğun sektörlerin rekabetçiliğinin zayıfladığını vurgulayan Gültepe, üretim ve ihracatın Türkiye ekonomisinin lokomotifi olduğunu söyledi. 2025 ve 2028 hedeflerine ulaşabilmek için bu lokomotifi daha da hızlandırmak gerektiğini ifade etti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’a seslenen Gültepe, “Sizden hızımıza hız katmanızı bekliyoruz. Desteğiniz devam ettikçe her hedefe ulaşacağımızı biliyoruz” dedi. Enflasyonla mücadelede sanayinin korunmasının ve üretim kapasitesinin zarar görmemesinin öncelikli hedefleri arasında olduğunu belirtti. Gültepe, “Hiçbir sektörümüzü, hiçbir ihracatçımızı ayrıştırmadan ülkemizin üretim üssü konumunu güçlendirmeliyiz. Özellikle önde olduğumuz sektörlerdeki avantajlarımızı kaybetmemeli ve bu avantajları kalıcı hale getirmeliyiz” ifadelerini kullandı.
Ekonomi yönetiminden KOBİ’lere sağlanacak 2 bin 500 liralık desteğin, şirket büyüklüğü gözetilmeksizin tüm emek yoğun sektörlere verilmesini talep etti.
