Enflasyon ve Kamu Zamları Üzerine Değerlendirme
Ekonomi yönetiminden gelen açıklamalar, “enflasyonda düşüş eğilimine girdik” mesajıyla dikkat çekiyor. Ancak, bu açıklamalar ışığında kamu tarafından yapılan zamlar, 2024 yılında gerçekleşen enflasyonu bile geride bıraktı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan verilere göre, 2024 yılının tamamında enflasyon oranı yüzde 44,38 olarak belirlendi. Yılın ikinci yarısındaki enflasyon ise yüzde 15,75 olarak kaydedildi.
Yıl içerisinde ekonomi yönetimi ve Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, düzenli olarak yönetilen fiyatların 2025 için belirlenen yüzde 21’lik enflasyon hedefiyle uyumlu olarak artırılacağı bilgisini paylaştı. Şimşek, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda yaptığı sunumda, “Yönetilen fiyatlar, enflasyon hedefiyle uyumlu belirlenecek” ifadesini kullandı.
Ücretler ve Zamlar Arasındaki Dengesizlik
Milyonlarca çalışanın ve sendikaların taleplerine kulak tıkayan hükümet, 2025 yılı için geçerli olacak asgari ücreti hedef enflasyona göre belirledi. İşverenlerin talepleri doğrultusunda şekillenen asgari ücret, beklenen enflasyon oranıyla uyumlu olarak yalnızca yüzde 30 artırıldı. Bu oran, işçilerin beklentilerinin oldukça altında kaldı.
Asgari ücrete yapılan zam oranı, gerçekleşen enflasyonun çok altında kalırken, köprü ve otoyol geçiş ücretlerine son bir yıl içinde yüzde 288 ile yüzde 453 arasında zam yapıldı. Ayrıca, alkollü içeceklerden alınan ÖTV, son bir yıl içerisinde yüzde 61,44 oranında artarken, sigara üzerindeki ÖTV ise yüzde 74,58 gibi yüksek bir oranla yükseldi.
Yüksek Hızlı Tren (YHT) bilet tarifelerine de enflasyonu aşan zamlar yapıldı. 13 Ocak 2025’te yürürlüğe girecek yeni tarifeye göre, Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren bileti fiyatı yüzde 44,4 artarak 540 liradan 780 liraya yükselecek. Bu zamla birlikte, son bir yıl içinde tren biletlerine yapılan toplam artış oranı yüzde 81,4 olarak kaydedildi. 2024 yılı Ocak ayında Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren bileti fiyatı ise 430 TL idi.
Vergi ve cezalarda da (trafik cezaları, ehliyet ve pasaport harçları, MTV) yüzde 43,93’lük bir yeniden değerleme oranında zam yapılmış durumda.
Erdoğan’ın Boykot Çağrısı
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, yılın başında gerçekleştirilen kabine toplantısında vatandaşlara fahiş fiyatlara karşı boykot çağrısında bulunmuştu. Erdoğan, kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, “Pahalı ürün satanları dize getirecek etkili yöntemlerden biri boykottur. Fırsatçılık yapanlara karşı en büyük kozumuz, satın almama özgürlüğünü kullanmaktır” demişti. Ancak bu çağrının pratikte ne derece etkili olacağı, vatandaşlar arasında tartışma konusu olmaya devam ediyor.