İngiltere Maliye Bakanı’nın Çin Ziyareti
İngiltere Maliye Bakanı Rachel Reeves, Çin ile Kovid-19 salgını sonrası yaşanan olumsuz ilişkileri düzeltmek ve ekonomik işbirliğini yeniden canlandırmak amacıyla iki günlük bir ziyaret için Pekin’e gitti. Bu ziyaret sırasında, Reeves, Çin’in ekonomik ilişkilerden sorumlu Başbakan Yardımcısı Hı Lifıng ile 11. Çin-İngiltere Ekonomik ve Finansal Diyalog Toplantısı’na katıldı. Ayrıca, Devlet Başkan Yardımcısı Han Cıng ile de önemli görüşmeler gerçekleştirdi. Bu toplantı, Kovid-19 salgınının başlangıcından bu yana, 2019’dan bu yana düzenlenmeyen ilk diyalog toplantısı oldu ve 6 yıl aradan sonra gerçekleştirildi.
Toplantıda, Başbakan Yardımcısı Hı, Çin ve İngiltere’nin birbirini tamamlayan ekonomilere sahip olduğunu ve geniş ortak çıkarlar taşıdıklarını vurguladı. Hı, iki ülkenin kalkınma stratejilerini uyumlaştırması gerektiğini belirterek, ticaret ve yatırımların artırılması, temiz enerji, finansal hizmetler, yeşil ekonomi, biyoteknoloji ve yapay zeka alanlarında işbirliğinin genişletilmesini önerdi.
Konuk Bakan Reeves ise, Çin’in İngiltere’nin 4. en büyük ticaret ortağı olduğunu hatırlatarak, İşçi Partisi hükümetinin ekonomik işbirliğini daha ileri taşımak istediğine dikkat çekti. Reeves, toplantıda, önümüzdeki 5 yıl içinde 600 milyon pound değerinde işbirliği anlaşmalarının imzalandığını ve Çin ile ekonomik ilişkileri yeniden canlandırmanın İngiltere’ye 1 milyar poundluk ek bir değer yaratmasını beklediklerini ifade etti.
İşçi Partisi İlişkileri Yeniden Kurmak İstiyor
İngiltere’de Temmuz 2023’te yapılan seçimleri kazanarak iktidara gelen Başbakan Keir Starmer liderliğindeki İşçi Partisi hükümeti, son 10 yılda Muhafazakar Parti’nin iktidarında giderek bozulan ilişkileri normalleştirmeyi ve ekonomik alanda işbirliğini geliştirmeyi hedefliyor. Muhafazakar Parti döneminde, özellikle 2016’da başbakanlığı devralan Theresa May ile birlikte ilişkilerde önemli ihtilaflar ortaya çıkmıştı.
İki ülke arasında, Pekin yönetiminin eski İngiliz sömürgesi Hong Kong’un özerk yönetim yapısını zayıflatan adımları, Sincan ve Tibet’teki insan hakları ihlalleri gibi konular üzerindeki anlaşmazlıklar giderek derinleşmişti. Bu durum, üst düzey temasların azalmasına neden oldu. İngiltere Parlamentosu, 2021 yılında “Çin’in Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ndeki Uygur azınlığa soykırım uyguladığına” dair bir karar kabul etti ve aynı yıl, İngiliz hükümeti, Çinli telekomünikasyon şirketi Huawei’in ülkede 5G altyapısını kurmasını yasakladı.
Güvenlik Endişeleri
İngiltere’nin, Çin’in ülkedeki faaliyetleri ve ekonomik güvenliği konusundaki endişeleri de artmış durumda. Muhafazakar Parti’nin son Başbakanı Rishi Sunak, göreve başladıktan kısa bir süre sonra, Kasım 2022’de yaptığı bir konuşmada, Çin ile ilişkilerin “işbirliğinin altın çağının sona erdiğini” belirtti ve İngiltere’nin bundan sonra “ekonomik güvenliğe odaklanması gerektiğini” vurguladı.
Sunak liderliğindeki Muhafazakar Parti hükümetinin Mart 2023’te güncellediği “Güvenlik, Savunma, Kalkınma ve Dış Politika Bütünleşik Strateji Belgesi”nde, Çin’in hem güvenlik hem de değerler açısından İngiltere’nin arzuladığı uluslararası düzene “çağı tanımlayan bir meydan okuma” oluşturduğu ifade edildi. Belgede, “Pekin ile iklim değişikliği gibi konularda işbirliği için ortaklarımızla çalışmaya devam edeceğiz; ancak, Çin Komünist Partisi’nin baskı ve bağımlılık yaratma girişimlerine karşı diğer ülkelerle birlikte duracağız. Ülkemizi, demokrasimizi ve ekonomimizi koruyacağız.” ifadesine yer verildi.
İngiltere Parlamentosu’nun İstihbarat ve Güvenlik Komitesi, Temmuz 2023’te yayımladığı raporda, Çin’in İngiltere’nin ekonomisi, siyaseti, sivil altyapısı ve akademisine nüfuz ederek “devlete karşı topyekun bir saldırıya giriştiğini” ve “İngiliz hükümetinin buna karşı koruma mekanizmalarını geliştirmekte yetersiz kaldığını” belirtti.
