Art Consultancy Kurucusu ve Sanat Danışmanı Sevil Dolmacı, Üst Seviye programında 2025 sanat piyasasına, eser alım satımlarına, enflasyonun yapıtların fiyatlarına tesirine ait açıklamalarda bulundu.
2025 yılında sanat piyasasının performansına değinen Dolmacı, Şu anda Basel’de “Art Basel” isimli dünyayı yönlendiren bir sanat fuarının gerçekleştiğini belirtti. Bütün dünya trendlerini, sanatı, sanat piyasasının işleyişini takip eden ve raporlayan bir sisteme sahip olan Arka Basel’in, konuşulan hususlarda manalı bir vakit dilimine geldiğine işaret etti.
2025’te eser alım-satımları
2025’te sanat yapıtlarının alım-satımlarına ve kriz vakitlerinde yaşananlara ait açıklamalarda bulunan Dolmacı, “Sanat kriz vakitlerinde daima yükselir. Bugün aslında sıkıntı vakitlerden geçiyoruz diyebilirim. Zira savaşın, politik sıcak gelişmelerin bizi de yakından ilgilendirdiği bir devirdeyiz. Bu yatırımcıları huzursuz etse de aslında geçmiş tecrübelere bakıldığında, kriz vakitleri sanat yatırımlarını daha da tetikliyor. Neden tetikliyor bunun 3 ana nedeni var; birincisi sanat, ekonomik dalgalanmalarda alternatif inançlı bir liman arayışında olan yatırımcılar için ek bir emtia olarak görülür. İkincisi sanat sosyo-politik belirsizlikte kolektif hafıza ve mana üretir, bu da entellektüel bir motivasyondur. Üçüncüsü ise likidite fazlası olan üst gelir kümelerinin sanat yapıtlarına yönelimi ve bu yönelimde birinci iki faktör de tesirli olmuştur” dedi.
Geçmişteki kriz periyotlarından de örnekler veren Dolmacı, 2. Dünya Savaşı’nda da kıymetli bir kriz yaşandığını, o devirde kıtlığın ve belirsizliğin sanatı yok ettiğini, onun yerine geleceğe umutla bakan bir soyut sanat çıktığını belirtti. Dolmacı, 2. Dünya Savaşı’nın akabinde milletlerarası müzayedelerde fiyatların 10 yıl içinde 20 kat arttığını, 1970’lerde petrol krizinin akabinde ABD’de stagflasyon yaşandığını ve yatırımcıların tahvilden kaçıp sanata yatırım yaptıklarını ekledi.
Yakın geçmişe de bakarsak burada da global finans krizi var, 2008’de de borsa çökerken Sotheby’s müzayedesinde Damien Hirst’ün 200 milyon dolara yapıtları satıldı ve sanat, altınla muadil bir yatırım aracı olarak görüldü
Ayrıca, 2008’de yaşanan global finans krizinin akabinde 2008 ile 2011 yılları ortasında sanat piyasasının sırf yüzde 4 düştüğünü ve 2012’de ise büsbütün toparlandığı söyledi. Tıpkı periyot teknoloji borsası Nasdaq’ın 40’dan fazla kayıp yaşadığını da belirtti.
Bu yılki performansa ait ise Dolmacı şunları söyledi: “Bu sene 2024’ten daha güzel bir satış grafiği var diyebiliriz. Bugün de tabi riskler var, yatırımlar biraz bekliyor lakin 2025 satışları çok daha iç açıcı. Online satışlar ve üst segment satışlar global manada arttı, çevrimiçi satışlarda 11 milyar 800 milyon dolarlık bir satıştan bahsediyoruz. 10 milyon dolar üstü eser satışlarında da artış oldu. Lakin şu anda bu satışlarda geçmişe nazaran bir nebze düşüş yaşandı.”
Dalda talepler ne istikamette
Sektördeki taleplere dair de konuşan Dolmacı Mayıs ayında bir stant açtığını ve bunun mesleğinde bir mihenk taşı olduğunu söyledi. Düsseldorf Akademisinde profesör olan Robert Fleck’in bu standın organizatörlüğünü ve küratörlüğünü yaptığını vurguladı. Bu standın yarısının satıldığını belirten Dolmacı, 6 modülün ABD’de bir müzeye gittiğini de kelamlarına ekledi.
Enflasyonun fiyatlara tesiri
Enflasyonun sanat yapıtları üzerindeki tesirine de değinen Dolmacı, “Türkiye’de enflasyonun artması ile bir arada fiyatlar da arttı lakin dünyada da enflasyonist bir ortam vardı ve global bir artış da oldu. Ancak Türkiye’de sanat sanat hâlâ uygun fiyatlı. Bölüm geneline bakarsak hala bir sakinlik yaşanıyor ve Türk sanatı kendi içinde bir hayat uğraşı veriyor. Bu süreçte satın alım yapmak ve yanlışsız sanatkarları tercih etmek, şayet elinde kapitali varsa bireyler için çok inançlı lakin uzun vadeli bir yatırım. Eser satın alındığında en az 5 yıl beklemek lazım” dedi.
Eser alımlarında yeni düzenleme
Dolmacı, bugünlerde bir yatırım şirketiyle imza atmak üzere olduklarını, Temmuz ayında basına da bu mevzuda birlikteliği açıklacaklarını paylaştı. SPK onaylı bir sanat fonunun halka arzından kelam eden Dolmacı, fon hayata geçtiğinde Türkiye’deki sanat dünyası için kıymetli bir gelişme yaşanacağını vurguladı. SPK onaylı bir fon piyasayı geliştireceğini, bunun da memleketler arası seviyede kesime değişim ve dönüşüm getireceğini kaydetti.
Knight Frank Araştırması’nda öne çıkanlar
Dolmacı Knight Frank araştırmasına dair ise şu yorumları yaptı: “Bu küme, memleketler arası bir araştırma kümesi. Birebir Arka Basel ve UBS raporları üzere bir araştırmaları var. Dünya üzerinde 30 milyon dolar üzerinde serveti olan kaç kişi olduğuna bakıyorlar. Çok enteresan Türkiye bu araştırmada üst bir düzeyde yer alıyor zira 30 milyon dolar üstü serveti olan 2 bin kişi var Türkiye’de. Bu 2023’de 1700 şahısken 2024 yılında 2 bine çıkıyor. Büyük bir artıştan bahsediyoruz pekala bunun karşılığı nedir; biz 2008 ile 2015 yılları ortasında büyük alıcı olarak yalnızca 10 kişiyi sayabiliyorken bugün milletlerarası manada eser biriktiren kişi sayısı 10 kat arttı. Hem koleksiyoner sayısı arttı hem de yaş ortalaması düştü.”
