Türkiye Ekonomisinde Enflasyonla Mücadele
Türkiye ekonomisi, uzun bir süredir yüksek enflasyon ile başa çıkmaya çalışıyor. Seçimlerin ardından ekonomi yönetiminde yaşanan değişiklikler, enflasyon ve fahiş fiyatlarla mücadelede önemli adımların atılmasına sebep oldu. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından gerçekleştirilen faiz hamleleri, enflasyon üzerindeki baskıyı artırırken, ilk olumlu haber İstanbul Ticaret Odası’nın (İTO) hesapladığı İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi’nden geldi. Uzmanlar, İstanbul’un enflasyon verilerinin oldukça olumlu olduğunu belirterek, fahiş fiyat ve asgari ücret etkisinin çok fazla etiketlere yansıdığını ifade ettiler.
Fiyat Denetimleri Etkili Oluyor
Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı, fahiş fiyatlarla mücadele çerçevesinde denetimlerini sıklaştırdı. Bu süreçte birçok işletmede düzenli fiyat kontrolleri yapıldı ve kurallara uymayan işletmelere ceza uygulandı. Asgari ücret zammının açıklanan yüzde 30’luk artışın üzerinde bir etki yaratması beklenirken, İTO verileri, asgari ücret artışının fiyatlar üzerinde çok fazla değişiklik yaratmadığını gösterdi. Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, asgari ücretin enflasyona etkisi hakkında “Sapma beklemiyoruz. 2025’te güçlü bir dezenflasyon sürecini sürdüreceğiz” dedi.
İstanbul’un Yıllık Enflasyon Rakamları
İstanbul’da Aralık 2024 itibarıyla, perakende fiyatlar bir önceki aya göre yüzde 1,74, toptan fiyatlar ise yüzde 0,82 artış gösterdi. İTO endeksi, geçen yılı yüzde 55,27 ile kapatırken, Toptan Eşya Fiyatları Endeksi de yüzde 40,64 olarak kaydedildi. Aralık 2024’te perakende fiyatlarda konut harcamaları grubunda yüzde 4,55 artış gözlemlenirken, kültür, eğitim ve eğlence harcamaları grubunda bu artış yüzde 2,34 oldu. Ev eşyası harcamaları grubunda ise artış yüzde 1,13, giyim harcamalarında yüzde 1,05, gıda harcamalarında yüzde 0,93 olarak kaydedildi. Ulaştırma ve haberleşme harcamaları grubunda yüzde 0,77, sağlık ve kişisel bakım harcamalarında yüzde 0,54 ve diğer harcamalar grubunda ise yüzde 0,15 artış görüldü.
Türkiye’nin Enflasyon Beklentisi
Aralık 2024’te toptan fiyatlar bir önceki aya göre; mensucat grubunda yüzde 4,26, inşaat malzemeleri grubunda yüzde 2,87, yakacak ve enerji maddeleri grubunda yüzde 2,74, kimyevi maddeler grubunda yüzde 1,35, gıda maddeleri grubunda yüzde 1,18 ve madenler grubunda yüzde 0,48 artış yaşandı. İşlenmemiş maddeler grubunda ise yüzde -3,61’lik bir azalma izlendi. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) yarın Aralık ayı enflasyon verilerini açıklayacak. Ekonomistlerin tahminlerine göre, ankette enflasyon beklentisi yüzde 2’nin altında kalacak. Ankete katılan ekonomistlerin Aralık ayı enflasyon beklentilerinin ortalaması yüzde 1,61 düzeyinde. Bu bağlamda, Aralık ayı için enflasyon beklentileri yüzde 1,10 ile yüzde 1,96 arasında değişiyor. Ekonomistlerin Aralık ayı enflasyon beklentilerine göre, bir önceki ay yüzde 47,09 olan yıllık enflasyonun yüzde 45,21’e düşeceği öngörülüyor.
TÜİK Verileri ve İTO İlişkisi
Verileri değerlendiren ekonomistler, İTO enflasyonunun aylık yüzde 1,7, yıllık ise yüzde 55,3 olduğunu belirtirken, yıllık artışın Kasım ayında yüzde 58 olduğunu ifade ettiler. Ekonomistlerin paylaşımına göre, TÜİK’in yıllık enflasyonunun da İTO gibi 2,72 puan gerileyerek yüzde 44,37 olması için aylık enflasyonun yüzde 1,0 olması gerektiği vurgulandı. Eğer TÜİK aylık enflasyonu İTO’nun açıkladığı yüzde 1,74 seviyesinde gelirse, yıllık enflasyon bu durumda yüzde 45,4 seviyesine çıkacak.
Uzman Görüşleri ve Sonuç
Sosyal medya üzerinden açıklamalarda bulunan ekonomist Ali Hakan Kara, “Bir dönem resmi enflasyon ölçümünde sorunlar yaşandığı için reel kur hesabında İTO endeksini kullanıyorum. Endeks son yıllarda belirgin bir değerlenme gösterse de, (ekonomi politikalarında ciddi bir hata yapılmayacağı varsayımı altında) sert bir düzeltme ihtiyacına işaret etmiyor” dedi. Ekonomist Şenol Babuşcu, “Yılın ilk gününde 2024 yılı Aralık için ilk enflasyon açıklaması İTO’dan geldi. İTO enflasyon oranı: Aralık ayı yüzde 1,74, yıllık ise yüzde 55,27” şeklinde konuştu.
Ekonomist Emrah Lafçı, “İTO enflasyonunun aylık yüzde 1,74, yıllık ise yüzde 55,27 geldiği beklentimiz vardı. Cuma günü açıklanacak TÜFE aylık beklentisine yakın bir oran geldi” dedi. Analist Atilla Uçan ise sosyal medya üzerinden, “İTO verisi oldukça olumlu geldi. Normal şartlarda enflasyon beklentisinin belirli seviyenin üzerinde olması beklenirken, bu sefer beklenti olan yüzde 1,6’ya yakın bir değer geldi. Cuma günü beklenti altında bir enflasyon verisi için ilk umut ışığı doğdu” yorumunu yaptı.
