Türkiye’nin Suriye ile Ticaretinde Yaşanan Zorluklar
Belce ÖRÜ Türkiye, yıllarca Suriyeli mültecilere kucak açan bir ülke olarak, bu süreçte umduğu ticari kazançları elde edemedi. Diğer ülkelerde olduğu gibi Türkiye’nin de gümrük vergileri, %300 ile %500 arasında artış gösterdi. Bu durum, sınır kapılarında uzun TIR kuyruklarının oluşmasına ve ithalatın durma noktasına gelmesine neden oldu. Ticaret Bakanlığı’nın yaptığı açıklamada, Suriye genelindeki tüm gümrük idarelerinde tek tip vergilendirme sistemine geçildiği ve bu sistemin tüm sınır kapılarında eşit şekilde uygulanacağı belirtildi. Ancak pratikte, neredeyse her sınır kapısında farklı uygulamalar ortaya çıktı.
Bu karmaşa, Türkiye’den Habur Sınır Kapısı aracılığıyla yapılan ürün ticaretinin, PKK’nın Suriye kolu olan PYD’nin kontrolündeki bölgelerde gerçekleşmesine yol açtı.
Sevkiyatın Getirdiği Riskler
Gaziantep’te faaliyet gösteren İkra Tekstil’in Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Mehmet Doğan, yeni yönetim öncesinde Cerablus üzerinden Suriye’ye mal gönderdiklerini, ancak şu anda bu bölgeyi ithalat pazarlarından çıkardıklarını ifade etti. Bölgeye sevkiyat yapan meslektaşlarıyla yaptığı görüşmelerde edindiği bilgilere göre, doğrudan Suriye’ye yapılan bir mal sevkiyatının maliyeti 30 bin dolarken, Nusaybin veya Habur Sınır Kapısı’ndan PYD kontrolünde yapılması durumunda bu maliyet 8.500 ile 10.500 dolar arasında değişiyor. Üstelik artan lojistik masrafları ve TIR başına ödenen değişken ücretler gibi ek maliyetler de cabası.
- Ucuz yolu tercih edenler için risk artıyor, bu nedenle malın teslimatıyla ilgili garanti verilemiyor.
- Keyfi uygulamalar nedeniyle sorun yaşanabiliyor; bir arkadaşının TIR’ı 15 gündür beklediği için en sonunda malı geri çekmek zorunda kaldığı örneği dikkat çekiyor.
- PYD, peşmerge ve Suriye’deki diğer terör örgütleri, bu süreçte ciddi risk faktörleri oluşturuyor.
Gözlemler ve Beklentiler
Mehmet Doğan, bölgedeki sanayi ve ticaret odalarının, ihracatçı birlikleriyle sürekli iletişim halinde olduğunu ve Suriye’ye ithalatta yaşanan sıkıntıların Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’a da bildirildiğini aktardı. Doğan, “Kendi ülkemizde 15 yıl gözümüz gibi baktığımız Suriye’den yeni hükümet döneminde ticarette ayrıcalık beklerken, işlerimiz daha da kötüye gitti. Bölgedeki ticaret yapan arkadaşlarımdan duyduğuma göre, ithalatçılar gerçekten zor bir durumla karşı karşıya kaldı. Bölgenin istikrarı açısından Türkiye’den Suriye’ye yapılan ticaretin eski düzenine dönmesi gerekiyor.” ifadelerini kullandı.
